به موتور الکتریکی که توانایی کنترل انفجار داخل پوشش خود را داشته باشد به طوریکه باعث ایجاد خطر برای کارخانجات صنعتی که در معرض مواد اشتعال زا یا گازهای قابل اشتعال هستند، نشود, موتور ضد انفجار گفته می شود. این موتور باید دارای تاییدیه های معتبر مانند Atex و دیگر تاییدیه های لازم برای کار در شرایط خطرناک و قابل اشتعال باشد. بدیهی است که موتور ضد جرقه باید دارای مشخصاتی باشد که دیگر الکتروموتورها آن را ندارند.

الکتروموتور ضد انفجار در ایران با نام های الکتروموتور ضد جرقه ، ضد احتراق ، EX، Flameproof و Explosion Proof Motors مشهور است. در کالا صنعتی، انواع دینام ضد انفجار در دور های مختلف با درجه حفاظت متفاوت به فروش رسیده و کالاهای خاص نیز قابلیت سفارش برای تهیه از برندهای الکتروموتور خارجی دارند. به عنوان مثال از دینام ضد انفجار در صنایع پتروشیمی و دمنده هایی که در محیط با گازهای قابل اشتعال زیاد استفاده می شود. اصولاً الکتروموتور ضد انفجار به نسبت خطری که محیط دارد دارای دسته بندی هایی هستند که در ادامه شرح داده شده است.

محیط های انفجاری و الکتروموتور های ضدانفجار

قبل از بررسی الکتروموتورهای ضدانفجار به توضیح اجمالی محیط های انفجاری در فضاهای عملیاتی می پردازیم. در مورد طبقه بندی فضاهای کاری صنایع، از نقطه نظر آتش سوزی و انفجاری دو استاندارد در سطح جهانی مطرح می باشد که عبارتند از:

1. استاندارد ملی برق آمریکا (NEC)
2. استاندارد بین المللی (IEC) که در اروپا و اکثر کشورهای جهان به کار می رود.

استاندارد ملی برق آمریکا (NEC)

در این استاندارد فضاهای صنعتی بر حسب نوع مواد آتشزا ابتدا به سه رده به نام Class با تعاریف زیر تقسیم بندی شده است:

• Class 1: فضایی است که در آن گازهای قابل اشتعال موجود باشد، مانند: تاسیسات نفتی.
• Class 2: فضایی است که در آن غبارهای قابل اشتعال از قبیل غبار ذغال سنگ، غبار منیزیم، آلومینیوم و غیره موجود باشد.
• Class 3: فضایی است که در آن فیبرهای قابل اشتعال مانند: پنبه، کناف، براده های چوب و غیره موجود باشد.

NEC هر یک از Class های فوق را بر حسب احتمال آتش سوزی به دو بخش تقسیم می کند که هر کدام را یک Division می نامند. تعاریف هر Division به اختصار به شرح زیر است:

• Class 1 Division 1: شامل فضاهایی است که در شرایط عادی بهره برداری از تجهیزات، گازها یا بخارات قابل اشتعال در فضا پراکنده شوند.
• Class 1 Division 2: شامل فضاهایی است که در شرایط عادی، عاری از گازها و بخارات آتشزا بوده ولی در حالت غیر عادی به دلیل از کار افتادگی و خرابی تجهیزات، گازها به فضای کار وارد می گردد و منطقه خطر ساز می شود و همچنین فضاهای مجاور Division1 را Division2 می گویند.

استاندارد اروپایی IEC

استاندارد IEC فقط شامل فضاهایی می شود که در آنها گازها و بخارات قابل اشتعال وجود دارد و Class1 استاندارد NEC را شامل می شود و در صنایع شیمیایی و هیدروکربنی کاربرد دارد. در این استاندارد فضاها بر حسب میزان گازهای قابل اشتعال به سه Zone یا منطقه تقسیم بندی می شوند که عبارتند از:

• 0 Zone: فضاهایی که گاز و هوای قابل اشتعال در آن وجود دارد و برای مدت طولانی وجود خواهد داشت (بیش از 1000 ساعت در سال)، این فضا در استاندارد آمریکایی Division1 محسوب می شود. لازم به ذکر است که معمولا در 0 Zone هیچ الکتروموتور ضدانفجار یا تجهیزات برقی نصب نمی گردد.
• 1 Zone: فضاهایی را که در آن مخلوط گاز و هوا به میزان قابل اشتعال در شرایط عادی بهره برداری به طور متناوب وجود ندارد (بین 10 تا 1000 ساعت در سال). این فضاها نیز در Division1 قرار می گیرند.
• 2 Zone: فضاهایی که در شرایط عادی بهره برداری، مخلوط گاز و هوا به میزان قابل اشتعال وجود ندارد و یا در صورت وجود برای مدت کوتاهی تداوم خواهد داشت (بین 1 تا 10 ساعت در سال). این فضاها در Division2 قرار می گیرند.

روش کدبندی بر طبق استاندارد الکتروموتور ضد انفجار

آمریکایی 505 NEC در این روش ابتدا Class، فضا (Zone)، سپس علامت ضدانفجار Ex، بعد از آن نوع حفاظت سیستم، بعد تعیین گروه بندی دستگاه و درج زیر گروه گازی، سپس قید حداکثر درجه حرارت مجاز سیستم و در انتها ذکر شماره IP آورده می شود.

IP66 ExD IIC T6 Class I Zone1 نمونه ای از استاندارد آمریکایی می باشد.

روش کدبندی بر طبق استاندارد اروپایی IEC

ابتدا ذکر عامت ضدانفجار Ex، نوشتن نوع حفاظت موتور، سپس درج گروه بندی گازی دستگاه (I,II) و تقسیم بندی آن، قید حداکثر درجه حرارت مجاز سیستم و در انتها ذکر شماره IP آورده می شود.

IP55 Exd IIC T4 نمونه ای از استاندارد اروپایی می باشد. لازم به ذکر است، در هر دو روش، پس از نوشتن کدها یا قبل از آن مشخصات کامل الکتروموتور از قبیل: قدرت، ولتاژ، آمپر، مدل، سازنده، سال ساخت و غیره روی پلاک قید می گردد.

به صورت کلی مطابق استاندارد IIM اروپا، کد الکتروموتورهای ضدانفجار از 4 بخش زیر تشکیل می گردد:

• عبارت ثابت EEx
• یکی از حروف d و p و e و n که بیانگر نوع حفاظت موتور است.
• گروه کلاس موتور IC و IIC
• حداکثر درجه حرارت سطح موتور

عبارت EEx مشخص کننده الکتروموتور های قابل استفاده در مناطق خطرناک انفجاری می باشد و نشان دهنده ضدانفجار بودن الکتروموتور است.

حروف نشان دهنده نوع حفاظت موتور، با فاصله بعد از EEx نوشته می شود که شرح آن در ذیل آمده است:

• EExd.a: در این موتورهای ضدانفجار اگر جرقه یا احتراقی صورت گیرد، به هیچ وجه به خارج الکتروموتور انتشار نمی یابد و باعث احتراق در محیط نمی گردد. این موتورها دارای پوشش و پوسته ضخیمی بوده و وزن آنها بیشتر از مدل های ضدانفجار مشابه دیگر است. محدوده کاری این موتورها در Zone1 و محیط های انفجاری خطرناک می باشد.
• EExde.b: نشان دهنده این است که علاوه بر الکتروموتور، ترمینال آن نیز ضدانفجار است و از امنیت بالاتری برخوردار است.
• EExp.c: در این الکتروموتورهای ضدانفجار، محیط داخلی الکتروموتور توسط هوا یا یک گاز بی اثر تحت فشار قرار گرفته و بدین وسیله اتمسفر داخل موتور از اتمسفر خارجی جدا شده و احتمال بروز انفجار در محیط بیرونی کاهش یافته و یا از آن جلوگیری می شود. این موتورها را می توان در حوزه کاری 1 مورد استفاده قرار داد.
• EExn.d: به این موتورها ضدجرقه نیز می گویند و در ساخت آنها تمهیداتی لحاظ شده که در هنگام کار در شرایط عادی و غیر عادی هیچگونه جرقه ای که باعث احتراق اتمسفر انفجاری محیط گردد، نشود. درجه انفجاری EExn پایین تر از EExd بوده و در حوزه 2 محیط های انفجاری کاربرد دارد و در حوزه 1 استفاده نمی گردد.
• EExe.e: مشابه موتورهای EExn بوده که تمهیدات سختگیرانه تری جهت بهبود در شرایط کاری آنها انجام گرفته است و این موتورها نیز در حوزه 2 کاربرد دارند ولی در شرایط خاص در حوزه 1 نیز استفاده می شوند.

به صورت کلی الکتروموتورهای ضدانفجار به لحاظ امنیت به ترتیب عبارتند از:

EEx de>EEx d>EEx p>EEx e>EEx n اگر دستگاه شامل ترکیبی از انواع حفاظت باشد، بجای استفاده از یک حرف بعد از عبارت EEx از چند حرف استفاده می شود که نشان دهنده حفاظت های مختلف الکتروموتور می باشد. جدول ذیل جهت سهولت در استفاده از انواع کلاس حفاظتی الکتروموتورهای ضدانفجار در حوزه های کاربرد آورده شده است.

نوع حوزه موتورهای قابل استفاده:

• حوزه صفر استفاده از هیچ نوع موتور الکتریکی مجاز نمی باشد.
• حوزه یک: استفاده از موتورهای با حفاظت EExd و EExp و EExe مجاز می باشد.
• حوزه دو: استفاده از موتورهای با حفاظت EExd و EExp و EExe و EExn مجاز می باشد.

گروه کلاس موتور: الکتروموتورهای ضد انفجار بسته به قابلیت استفاده در مناطق خطرناک به دو گروه تقسیم بندی می شوند:

گروه I: موتورهایی که در معادن و در محیط هایی که غبار ذغال سنگ و دیگر غبارهای قابل اشتعال در آن موجود باشد استفاده می گردند.

گروه II: الکتروموتورهایی که در مناطق هیدروکربنی و فضاهایی که گازهای قابل اشتعال در آن وجود دارد قابل استفاده هستند. این گروه شامل 3 زیر مجموعه می باشند:

• IIA: این گروه معمولاً شامل گازها و بخارات اتان، پروپان، بوتان، پنتان، هگزان، نوتان، دکان، استیک اسید، استون، متانول، تولولن، اتیل استات و غیره می باشند.
• IIB: مهمترین گازهای این گروه معمولاً اتلین، دی متیل اتر، اتیل اتر، دی اتیل اتر، اکسید اتیلن و غیره می باشند.
• IIC: از مهمترین بخارها و گازهای موجود در این گروه می توان به هیدروژن، دی سولفید کربن، استیلن و اتیل نیترات اشاره نمود.

و نوع IIC آن دارای بالاترین حفاظ ایمنی است.

حداکثر دمای سطح الکتروموتور T6 -T1: از آنجا که تماس گازها و بخارهایی با قابلیت بالقوه انفجار با یک سطح داغ هم می تواند باعث انفجار آنها گردد، ضرورت دارد که حداکثر دمای سطح داخلی و خارجی موتورهای ضدانفجار نیز تحت کنترل بوده و دقت شود که با حفظ یک فاصله ایمنی از میزان دمای احتراق گازهای موجود در محیط بیشتر نگردد.

استاندارد توصیه می کند که دمای الکتروموتور 20 % کمتر از دمای احتراق مخلوط گازی قابل انفجار در محیط نصب باشد. این درجه بندی را با حرف T نمایش داده و برحسب نوع استاندارد از T6-T1 تقسیم بندی می نمایند. جدول زیر درجه حرارت سطح الکتروموتور بر حسب استانداردهای مختلف و طبقه بندی T6-T1 را نشان می دهد.

به صورت کلی الکتروموتورهای ضدانفجار به لحاظ امنیت به ترتیب عبارتند از :

EEx de>EEx d>EEx p>EEx e>EEx n

اگر دستگاه شامل ترکیبی از انواع حفاظت باشد، بجای استفاده از یک حرف بعد از عبارت EEx از چند حرف استفاده می شود که نشان دهنده حفاظت های مختلف الکتروموتور می باشد. جدول ذیل جهت سهولت در استفاده از انواع کلاس حفاظتی الکتروموتورهای ضدانفجار در حوزه های کاربرد آورده شده است.

• نوع حوزه موتورهای قابل استفاده حوزه صفر استفاده از هیچ نوع موتور الکتریکی مجاز نمی باشد.
• حوزه یک استفاده از موتورهای با حفاظت EExd و EExp و EExe مجاز می باشد.
• حوزه دو استفاده از موتورهای با حفاظت EExd و EExp و EExe و EExn مجاز می باشد.

شعله

سوختن مخلوط گاز و یا بخار و هوا به همراه پخش نور را شعله گوییم.

برای یک شعله سه ناحیه متفاوت وجود دارد:

• ناحیه گاز: ماده قابل احتراق مایع یا فسیلی که بخار می شود.
• ناحیه برافروختگی: گازهای قابل اشتعال و بخارها، تحت تأثیر دمای احتراق به کربن و هیدروژن تجزیه می شوند. تابش نور ناشی از این ناحیه بی ارزش است اما بر افروختگی کربن شکافته شده ماده قابل احتراق فسیلی به شکل نسبتا یکنواختی توزیع می شود.
• ناحیه احتراق: در ناحیه مرزهای بیرونی، مخلوط شدن با اکسیژن هوا رخ می دهد و یک واکنش شمیایی گرمازا به دمای احتراق می رسد. این دما همچنین روی ناحیه برافروختگی اثر می گذارد و باعث می شود تا مواد قابل اشتعال تجزیه شود. ناحیه احتراق، داغترین قسمت شعله و محدوده فضائی کوچکی است که بصورت یک پوشش خیلی نازک، اطراف شعله شکل می گیرد.

احتراق ممکن است در سرعت های مختلفی رخ دهد. در احتراق یکنواخت، سرعت احتراق کم است. سرعت احتراق وقتی زیاد می شود که نسبت بین ماده قابل اشتعال و اکسیژن در محدوده اشتعال ماده قرار گیرد. سرعت احتراق همچنین به خوب مخلوط شدن و توزیع خوب ماده قابل اشتعال بستگی دارد. با توجه به سرعت احتراق، تعاریف زیر ایجاد می شود.

• Deflagration

سرعت احتراق در حدود cm/s است و احتراق به کندی و با صدای کم ایجاد می شود. افزایش فشاری را به کندی و صدای کم ایجاد می کند. مخلوط در دمای تقریبا نزدیک به نقطه انفجار معمولا به شکل یک Deflagration می سوزد.

• Explosion

سرعت احتراق در حدود m/s است، تمام فرایند احتراق بصورت ناپایدار رخ می دهد و افزایش فشار قابل ملاحظه ای در حدود 3 تا 10 بار ایجاد می شود. افزایش صدا مانند صدای گوشخراش ناشی از انبساط گازها در اثر دمای زیاد قابل ملاحظه است. افزایش صدا مانند صدای گوشخراش ناشی از انفجار گازها در اثر دمای زیاد قابل شنیدن است.

• Detonation

سرعت احتراق در حدود Km/s است. مخلوط قابل اشتعال لحظه ای تجزیه می شود و افزایش فشار می تواند بیشتر از 20 بار باشد. صدای خیلی خیلی تند و شدیدی ایجاد می شود. این احتراق گاهی بصورت واکنش مواد قابل اشتعال با اکسیژن موجود در هوای محیط باشد. این احتراق گاهی بصورت واکنش مواد قابل اشتعال در یک توزیع ملایم اکسیژن می باشد که قبلا در هوای محیط مخلوط شده است و گاهی ممکن است واکنش موادی باشد که شامل اکسیژن مورد نیاز احتراق به شکل یک ترکیب شیمایی باشد.

• حفاظت انفجاری اولیه

می تواند با پرهیز از تشکیل فضای قابل انفجار از وقوع انفجار پیشگیری نمود. همچنین با رعایت احتیاط های ویژه از ایجاد جرقه در فضای قابل انفجار پیشگیری کرد. از آنجا که پیشگیری از ایجاد شرایط خطر زا بهتر از محافظت در مقابل خطر است، محدودیتی که فضای قابل انفجار به عنوان احتیاط های پیشگیری تقدم دارد. که ما آن را بعنوان حفاظت انفجاری اولیه می شناسیم.

• پرهیز از مایعات قابل اشتعال

در اولین گام باید مواد قابل اشتعال را بوسیله ماده دیگری که قادر به تشکیل یک فضای قابل انفجار نیستند جایگزین کرد، بطوری که می توان حلالهای بر مبنای آب یا هیدروکربن های هالوژنه غیر قابل اشتعال بجای حلالهای قابل اشتعال استفاده کرد. از روغن های هالوکربن می توان بجای مایعات منتقل کننده فشار قابل اشتعال و از پرکننده های غیر قابل اشتعال بجای پرکننده های پودری قابل اشتعال استفاده نمود. این موارد ملاحظاتی هستند که فقط در یک دامنه محدود قابل بکارگیری هستند. از روغن های هالوکربن می توان بجای مایعات هیدرولیکی منتقل کننده نیرو و فشار قابل اشتعال و از پرکننده های غیر قابل اشتعال بجای پرکننده های پودری قابل اشتعال استفاده نمود. البته استفاده از این موارد همراه با در نظر گرفتن ملاحضات ایمنی می باشد و در هر جایی قابل استفاده نیست

• غیر فعال کردن (بی اثر سازی)

با ترکیب حجمی کمتر از 10% اکسیژن فضا، دیگر مستعد انفجار نیست و همچنین وقتی نسبت حجمی گازهای بی اثر به گازهای قابل اشتعال حداقل 25 باشد، یک فضای قابل انفجار دیگر نمی تواند دچار انفجار گردد.

• تهویه

جلوگیری از تشکیل فضای قابل انفجار با ایجاد تهویه مناسب نیز قابل پیشگیری است، اما تهویه ثابت پایدار در اتاق های کار فقط وقتی می تواند در حد ایمنی پیشگیری کند که امکان تخمین ماکسیمم مقدار گازها و بخارات متصاعد شده موجود باشد و موقعیت منابع و شرایط انتشار آنها به اندازه کافی مشخص باشد. در مورد غبارها، تهویه فقط وقتی به اندازه کافی توانایی حفاظت را دارد که ته نشین شدن بارهای اضافی خطرناک بطور قابل اطمینانی پیشگیری شده باشد.

تهویه عمدتا به دو شکل طبیعی و مصنوعی انجام می گیرد:

• تهویه طبیعی: تجدید هواییکه تحت تأثیر اتمسفر در محیط رخ می دهد را تهویه طبیعی گوییم.
• تهویه مصنوعی: در این حالت مقدار هوای زیادی را به چرخش در می آوریم.

تقسیم منطقه خطر بر حسب احتمال وقوع خطر انفجار هم از لحاظ ایمنی و هم به خاطر مسائل اقتصادی از اهمیت خاصی برخوردار است بطوریکه ملزومات دستگاه هائی است که فقط به طور گذرا بوسیله انفجار محصور هستند. از این رو در آئین نامه مربوطه به تجهیزات برقی درفضای قابل انفجار 2 (Elexv) پاراگراف 4، ناحیه ها شرح داده شده است و منطقه های خطر به شرح زیر تقسیم شده است:

1. ناحیه های 2 و 1 و 0 برای مناطقی که به خاطر گازها، بخارات یا مه خطرناک شده اند. (Zone0 و Zone1 و Zone2)
2. ناحیه های 11،10 برای مناطقی که به خاطر عبارت خطرناک شده اند. (Zone10 و Zone11)
3. ناحیه های G,M برای اتاق هائی که جهت مقاصد پزشکی استفاده می شود.

مقدار MAK: مقدار MAK (ماکزیمم غلظت محل کار) اشاره به ماکزیمم غلظت مجاز یک ماده چون گاز، بخار یا مواد معلق در هوای محیط کار دارد که در ارتفاع تنفس اندازه گیری می شود بطوری که هر کسی وقتی برای هشت ساعت در روز کار می کند نه به سلامتی اش آسیبی برسد و نه دچار اذیت گردد.

در تمام موارد، نمایش توسط واحد اندازه گیری مانند لوله های Drager، وسایل نمایش نشت و وجود گاز و خطر انفجار، کروماتوگراف گازها و غیره انجام می گیرد. چنین وسایلی درصورت تست شدن می توانند برای حفاظت اولیه ضد انفجار بکار روند.

انواع الکتروموتور ضد انفجار

یک الکتروموتور زمانی ضد انفجار تلقی می شود که بتواند بدون حادثه و در معرض خطر قرار دادن کل تاسیسات صنعتی یک انفجار یا جرقه داخلی را مهار کند.

الکتروموتور ضد انفجار در دو نوع دسته بندی می شوند که به شرح زیر است:

1. موتور ضد انفجار با پوسته باز
2. موتور ضد انفجار با پوسته بسته ( کاملا محصور شده )

الکتروموتور ضد انفجار با پوسته باز

پوسته باز دریچه هایی دارند که در اطراف سیم پیچ ها هوا را تهویه می کنند. الکتروموتور پوسته باز شامل موارد زیادی است.

الکتروموتور ضد انفجار با پوسته باز در 4 نوع مختلف وجود دارند که عبارتند از:

1. مقاوم در برابر قطره ( ضد آب )
2. مقاوم در برابر پاشیدگی ( ضد پاشش )
3. مقاوم در برابر شرایط آب و هوایی (ضد رطوبت)
4. کاملا محافظت شده

طراحی الکتروموتور ضد انفجار پوسته باز به گونه ای بوده که در محیط دارای گازهای خطرناک و شرایط بسیار پر ریسک نباید کار کنند. دلیل این امر این است که احتمال بروز جرقه و اشتعال در زمان کار این نوع الکتروموتور در پوسته باز آن وجود دارد.

فریم الکتروموتور ضد انفجار پوسته باز مستحکم بوده و آلیاژ آن ضد رنگ می باشد. همچنین اجزای سازنده آن مانند شافت موتور و بلبرینگ ها در برابر رطوبت و زنگ زدگی مقاوم هستند. پرکاربردترین آن ها الکتروموتور ضد انفجار مقاوم در برابر قطره (Drip-proof) ، مقاوم در برابر پاشش (Splash-proof) و مقاوم در برابر شرایط آب و هوایی (Weather Protection) است که باید توجه داشت استفاده از این الکتروموتور برای مکان های دارای گازهای اشتعال زا و خطرناک مناسب نیست.

الکتروموتور ضد انفجار کاملا محصور شده (پوسته بسته)

پوسته بسته بدلیل محصور بودن ساختار الکتروموتور می توان از آن در محیط های خطرناک و شرایطی که الکتروموتور ضد انفجار در معرض گازهای خطرناک قرار می گیرد، استفاده کرد.

الکتروموتور ضد انفجار پوسته بسته در 4 مدل طراحی می شود:

1. الکتروموتور پوسته بسته بدون تهویه هوا
2. الکتروموتور پوسته بسته با ورودی هوای مورد نیاز
3. الکتروموتور پوسته بسته دارای پروانه کولینگ
4. الکتروموتور کاملا بسته ضد انفجار

کاربرد الکتروموتورهای ضد انفجار

1. سیلوها و معادن
2. کارخانجات سیمان
3. صنایع خودرو سازی
4. جایگاه های سوخت
5. صنایع ساخت الکل
6. کارخانجات تولید رنگ
7. صنایع نظامی
8. کارخانجات تولید محصولات شیمیایی
9. صنعت نفت و گاز و پتروشیمی

تعریف چند الکتروموتور ضد انفجار بر اساس برند

شرایط که باعث انفجار الکتروموتور معمولی می شود چیست؟

دو حالت وجود دارد که در صورت وجود یک موتور الکتریکی، انفجار رخ می دهد که این شرایط عبارتند از:

1. دمای سطح پوسته الکتروموتور به دلیل گرم شدن در نتیجه کار به مرور افزایش یافته و با دمای اشتعال ماده قابل اشتعالی که در محیط اطراف الکترموتور وجود دارد برابر شده و باعث ایجاد انفجار می شود.
2. الکتروموتور در نتیجه بروز اختلاط مختلف در زمان کار جرقه می زند که باعث ایجاد انفجار در درون محفظه می شود. این انفجار به مواد اشتعال زای بیرون از موتور منتقل شده و باعث ایجاد انفجار با ابعاد بزرگتری در محیط اطراف و کارخانه می شود.

بخش های الکتروموتور ضد انفجار

الکتروموتور ضد انفجار شامل سه ناحیه هستند:

1. ناحیه گاز
2. ناحیه برافروختگی
3. ناحیه احتراق

در ناحیه برافروختگی، گازهای قابل اشتعال و بخارها تحت تاثیر دمای احتراق به هیدروژن و کربن تجزیه می شوند.

از این ناحیه نوری تابیده می شود که ارزش چندانی ندارد اما توزیع بر افروختگی کربن شکافته شده، ماده قابل احتراق فسیلی به شکل نسبتا یکنواختی می باشد.

ناحیه احتراق به این صورت است که الکتروموتور ضد انفجار در ناحیه مرز بیرونی خود با اکسیژن واکنش داده و واکنش شیمایی انجام شده که با تولید انرژی همراه بوده و گرمازا می باشد، به دمای احتراق می رسد.

دمای احتراق بر روی ناحیه برافروختگی موتور ضد انفجار تاثیر می گذارد و باعث تجزیه مواد قابل اشتعال می شود.

ناحیه احتراق فضای کوچکی است که به صورت یک پوشش نازک است و دور شعله فرا میگیرد و البته داغ ترین بخش شعله است. احتراق در سرعت های مختلفی رخ می دهد که این بستگی به ناحیه مورد حریق قرار گرفته دارد.

معمولا احتراق حالت یکنواختی دارد که در آن سرعت احتراق کم است اما سرعت احتراق زمانی زیادتر می شود که نسبت مقداری بین ماده قابل اشتعال و اکسیژن در محدوده اشتعال قرار گیرد.

اتصالات موتور ضد انفجار اتصالاتی هستند که نه تنها باید از انفجار شعله در معرض انفجار جلوگیری کنند بلکه باید اجازه ندهند تا زمانی که مخلوط های خروجی در زمانی که به شرایط واقعی کار بستگی دارد خاموش شوند، جرقه به فضای قابل انفجار منتقل نشود.

الکتروموتور ضد انفجار وگ WEG

کمپانی WEG را سه آلمانی در 16 دسامبر 1961 در شهر جاروگا دو سول (ایالت سانتا کاتارینا) تاسیس کردند. نام ابتدایی این شرکت Eletromotores Jaraguá  بود که پس از مدتی، نام شرکت به WEG تغییر یافت، (که ۳ حرف آن  اول نام ۳ موسس شرکت می باشد) نامی که امروزه به عنوان یکی از بزرگترین تولید کنندگان تجهیزات الکتریکی در جهان شناخته شده است. الکتروموتور معمولی WEG، الکتروموتور ضدانفجار WEG از محصولات پر فروش این برند نامی می باشد. شرکت وگ با بهره گیری از تجهیزات فوق پیشرفته، محصولات بسیار متنوعی شامل الکتروموتور، ژنراتور ترانسفورماتورها و درایوها را در سبد تولیدی خود دارد. شرکت WEG برزیل امروزه جایگاه بسیار مناسبی را در بین برندهای مطرح جهان مانند SIEMENS و ABB پیدا کرده است. فروش الکتروموتور ضدانفجار WEG برزیل واردات روز به همراه تمامی گواهی های ATEX در کشور در شرکت آگما صورت می گیرد.

فیلم الکتروموتور ضدانفجار WEG

مشخصات فنی الکتروموتور WEG ضدانفجار Ex

الکتروموتور ضدانفجار WEG دارای استاندارهای لازم برای نصب و فعالیت در محیط های اشتعال زا و پر خطر می باشد. پوسته یا بدنه دینام Ex شرکت وگ برزیل از چدن ساخته شده و با عایق بندی بسیار مناسب، مقاومت عالی در برابر احتراق و انفجار از خود نشان می دهند. الکتروموتور WEG از دو استاندارد بین المللی IEC‌ و NEMA و NEC ایالات متحده آمریکا تبعیت می کند. الکتروموتورهای موجود در بازار ایران تماما بر اساس استانداردهای IEC اروپا می باشد. درجه حفاظتی این محصول یا IP آن همانند الکتروموتورهای دیگر IP55 می باشد. کلاس حرارتی موتور ضدانفجار WEG نیز F می باشد که دمای داخل هسته آن تا دمای 155 درجه سانتی گراد میتواند افزایش یابد.

 الکتروموتور ضدانفجار وگ را میتوان با ولتاژهای مختلفی راه اندازی کرد و از دسته موتورهای الکتریکی چند ولتاژه می باشد. 380 ولت 400 ولت 416 ولت 490 ولت 660 ولت و 690 ولت از تنوع ولتاژ راه اندازی این محصول می باشد. این دینام دائم کار بوده و Duty S1 می باشد. الکتروموتورهای ضدانفجار برند وگ از توان های 0.12 تا 370 کیلووات تولید می شود. الکتروموتور وگ با محدوده دورهای 700 دور 900 دور 1400 دور و 3000 دور موجود می باشد. این شرکت راندمان موتورهای الکتریکی تولید خود را نیز در کلاس های IE1 و  IE2 و IE3 تولید می کند. دینام WEG ضدانفجار در Zone1 و Zone2 مورد استفاده قرار می گیرد. مدل حفاظتی آن Ex d بوده و استاندارد دمایی آن T4 می باشد.

انواع الکتروموتور ضدانفجار WEG‌

• الکتروموتور ضدانفجار WEG ولتاژ پایین
• الکتروموتور ضدانفجار WEG‌ ولتاژ بالا
• الکتروموتور ضدجرقه WEG

• مزایای موتور ضدانفجار WEG

  • کیفیت عالی
  • تنوع در توان
  • تنوع در دور
  • تنوع در نحوه نصب
  • راندمان بالا
  • پوسته مقاوم

  کاربری دینام ضدانفجار وگ

  • میکسرها
  • پمپ ها
  • فن ها
  • گیربکس ها
  • کمپرسورها
  • جایگاهای سوخت

الکتروموتور ضد انفجار رائل Rael

الکتروموتور ضد انفجار دارای خواص ایمنی به مراتب بیشتری نسبت به الکتروموتورهای عادی هستند.

این الکتروموتور ها اکثرا در صنایع پتروشیمی و شیمیایی که مقدار زیادی گاز و بخارات قابل اشتعال وجود دارند، مورد استفاده قرار می گیرند.

شرکت رائل ایتالیا یکی از شرکت های پیشگام در تولید تجهیزات صنعتی می باشد. این شرکت در سال 1969 در شهر جنوا ایتالیا تاسیس شد و تا به امروز یکی از شرکت های معتبر در زمینه تولید قطعات الکترونیکی می باشد.

در سال های اولیه این شرکت تنها در زمینه تعمیر سیم پیچ های الکتروموتور فعالیت داشت. به مرور زمان این شرکت کارگاه های تولیدی خود را در سطح ایتالیا توسعه داد و در شهر های دیگر نیز کارخانه تاسیس کرد.

در سال 1986 یکی از کارخانجات خود را در شهر پردوزا توسعه داد. شرکت رائل Rael هم اکنون دارای 10000 متر مربع فضای کاری می باشد که 4537 متر مربع آن مسقف است و به چند بخش 371 متر مربع برای دفاتر اداری، 829 متر مربع انبار و 3337 متر مربع بخش تولید تقسیم می شود.

شرکت رائل Rael دارای آزمایشگاه هایی بسیار مجهز برای تست الکتروموتور های مختلف می باشد. محصولات این شرکت دارای استانداردهای کیفی بالا و خاصیت رقابت پذیری مناسبی است.

از جمله تجهیزاتی که در این شرکت استفاده می شود می توان به دستگاه های تراش و ماشین کاری سی ان سی پیشرفته، دستگاه فرز و سنگ زنی، دستگاه های اندازه گیری و بازرسی CMM، سیستم کنترل کامپیوتری و خطوط مونتاژ مختلف اشاره کرد.

از جمله بزرگترین مزایای این شرکت، امکان ارائه خدمات به مشتریان برای طراحی و تولید الکتروموتورهای سفارشی است.

این شرکت دارای گواهینامه ها و افتخارات متعددی است که نشان دهنده کیفیت بالای محصولات تولید آن دارد. این شرکت دارای گواهی ISO 9001:2000 و استاندارد ATEX می باشد.

همچنین شرکت رائل Rael توانسته است گواهینامه Gost-R را از فدراسیون روسیه به دلیل کیفیت بالای محصولات و انطباق مناسب آن ها با استاندارد ها دریافت کند.

الکتروموتورهای موجود در صنعت ممکن است تحت تاثیر شرایط زیر دچار انفجار شوند.

1. حالت اول می تواند مربوط به افزایش دمای پوسته موتور های الکتریکی است به طوریکه دمای پوسته تا مقدار دمای جرقه تجهیزات اطراف موتور افزایش یافته و موجب آتش سوزی سطح وسیعی از تجهیزات می شود.
2. حالت دوم یک ناهنجاری باعث ایجاد انفجار در پوشش داخلی موتور الکتریکی می شود. مواد حاصله از این انفجار می تواند موجب انفجارهای بزرگ تری در کارخانجات شود.

به موتورهای الکتریکی که توانایی کنترل انفجار داخل پوشش خود را داشته باشند به طوریکه باعث ایجاد خطر برای کارخانجات صنعتی نشود، موتور ضد انفجار می گویند.

در واقع دو واژه موتور ضد انفجار و محیط کم خطر و پر خطر کارخانجات مکمل یکدیگر هستند به طوری که شرایط محیطی و کاربرد هر موتور در کارخانجات باید به طور دقیق بررسی شود.

طبق استانداردهای بین المللی (آمریکا و اروپا) محیط های پر خطر را با توجه به شرایط شان می توان به سه دسته تقسیم کرد. این تقسیم بندی ها کمک می کند تا الکتروموتور ضد انفجار نیز به شکل مناسبی طبقه بندی شوند.

فیلم اموزشی

انواع الکتروموتورهای شرکت رائل Rael

الکتروموتورهای شرکت رائل با توجه به کاربری و توانایی ارائه خدمات به سه دسته زیر تقسیم می شود. سری ADPE، سری RL و سری MIA از جمله اصلی ترین مدل های الکتروموتور ضد انفجار رائل است که به تفصیل در قسمت های بعدی در موردشان صحبت می کنیم.

سری ADPE

این سری از الکتروموتور رائل، الکتروموتور ضد جرقه می باشد و دارای کاربری در صنایع حساس می باشد. این مدل از الکتروموتورها در پمپ های سوختی، کاربری های صنعتی و طراحی ساختمانی مناسب می باشند.

سری RL

سری RL نیز همانند سری قبلی از جمله الکتروموتور ضد انفجار رائل می باشد برای استفاده در محیط هایی که بخارات و گازهای قابل استعال زیادی وجود دارد، کاربرد دارد.

از جمله خصوصیات این سری از الکتروموتور ضد حریق بدنه آلمینیومی آن ها است که امکان جابه جایی آن ها را به سادگی فراهم می کند.

این سری از الکتروموتورها در سایزهای استاندارد IEC ارائه می شوند. سایز های این مدل از الکتروموتور ها در دو نوع 56 تا 160 (سه فاز) و 56 تا 100 (تک فاز) و متناسب با استاندارد های محیطی اروپایی که شامل Ex d IIC،  Ex d IIB و Ex de IIC ارائه می شوند.

از جمله دیگر ویژگی های این الکتروموتورها امکان جابه جایی جعبه ترمینال به کنار موتور است.

سری MIA

این سری از الکتروموتورها نیز جزو الکتروموتور ضد انفجار رائل هستند که تنها برای فضاهایی مناسب هستند که بخارات و گازهای قابل اشتعال زیادی وجود داشته باشد و احتمال بروز حوادث در آنجا بالا باشد.

از جمله دیگر خصوصیات این سری از الکتروموتورهای ضد حریق MIA استفاده از موتورهای آسنکرون سه فاز با رتور قفس سنجابی و سایز فریم 56 تا 160 است. این سری از موتورها در 4 دور 750، 1000، 1500 و 3000 دور بر دقیقه ارائه می شوند.

این موتورها کاملا بسته با درجه حفاظت IP66 کلاس عایق بندی F می باشند. ولتاژ این سری از الکتروموتور ها 800 ولت و فرکانس آن ها 60/50 هرتز است. کلاس دمایی الکتروموتور ضد انفجار رائل سری MIA در سه نوع T5، T4 و T6 است.

این الکتروموتورها دو سرعته با اتصال دالاندر یا سیم پیچ مجزا هستند.

کاربرد الکتروموتور ضد انفجار رائل Rael

الکتروموتور ضد انفجار رائل دارای کاربری گسترده ای در صنایع مختلف می باشند.

از جمله این صنایع می توان به صنایع نفت، پتروشیمی، گاز، صنایع شیمیایی، صنایع هسته ای و نظامی، صنایع رنگ سازی، صنایع جابه جایی سوخت و انتقال گاز، صنایع الکل سازی، معادن ذغال سنگ و صنایع دریایی اشاره کرد.

الکتروموتورهای ضد حریق رائل Rael قابلیت کار در بازه دمایی بین 20- تا 60 درجه سانتی گراد را دارند. این الکتروموتورها پایه دار قابلیت فلنج دار شدن را نیز دارند که برای دریافت آن ها باید به شکل جداگانه ای سفارش داده شود.

الکتروموتور ضدانفجار زیمنس Siemens :

شرکت شناخته زیمنس Siemens شرکتی چند ملیتی است که در سال 1847 توسط ارنست فون زیمنس در شهر برلین آلمان تاسیس شده و مرکزیت این شرکت در مونیخ است .شرکت زیمنس در زمینه  تجهیزات برقی ، پزشکی ، حمل و نقل و انرژی دارای فعالیت می باشد . از اصلی ترین فعالیت شرکت زیمنس تولید الکتروموتور ضدانفجار زیمنس می باشد . الکتروموتورهای  ضد انفجار زیمنس Siemens در انواع مختلف جهت صنایعی چون  صنایع رنگ سازی  ، صنایع خودرو سازی ، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی بکار گرفته می شود . زیمنس با داشتن سیصدو شصت هزار کارمند در 190 کشور دنیا فعالیت گسترده دارد ، سود خالص شرکت زیمنس در سال 2012 معادل 79 میلیارد دلار حاصل شده است . الکتروموتور ضد انفجار زیمنس با نام تجاری زیمنس Siemens و استاندارد Iso ، Nema ارائه می گردند.

انواع الکتروموتورهای ضد انفجار زیمنس

الکتروموتورهای ضد انفجار زیمنس اساساً در دسته بندی موتورهای محصور سربسته قرار می گیرند که بر پایه حفاظت در برابر شرایط محیط و نیز سرد شدن ساخته شده اند .

بطورکلی موتورهای ضد انفجار زیمنس محصور که توسط موسسه ملی سازندگان تجهیزات برقی  (Nema ) و نیز کمیته بین المللی الکتروتکینیکال که استانداردی اروپایی است طراحی شده اند در دو گروه کلی قرار می گیرند :

1. موتور ضد انفجار زیمنس با پوسته باز open enclosures
2. الکتروموتور ضد انفجار زیمنس با پوسته کاملاً محصور شده ally enclosed enclosures

نوع پوسته باز آن دارای دریچه هایی است که امکان تهویه هوا در اطراف سیم پیچ های موتور را می دهد. چهار نوع از این موتور های پوسته باز وجود دارند :

Drip-proof مقاوم در برابر قطره

Splash-proof  مقاوم در برابر پاشش

Guarded  محافظت شده

Weather protected  مقاوم در برابر شرایط آب و هوایی

الکتروموتورهای ضد جرقه زیمنس برای محیط های مخاطره آمیز( الکتروموتور ضد انفجار زیمنس Explosion Proof Explosion Proof Motor Classifications

الکتروموتورهای ضد جرقه زیمنس برای محیط های مخاطره آمیز توسط آزمایشگاههای بیمه  و نیز نظام نامه ملی برق و نیز OSHA بشرح زیر تعریف شده است .

کلاس I : گازها بخارات و مایعات Gases, vapors, and liquids

گروه A : استیلن Gases, vapors, and liquids

گروه B : هیدورژن و مظائر آن . Hydrogen, etc

گروه C : اتر و نظائر آن Ether, etc

گروه  D : هیدروکربنها ، سوختها و  حلالها و نظائر آن Hydrocarbons, fuels, solvents, etc

دسته بندی 1 : مخاطرات انفجاری معمول Normally explosive and hazardous

دسته بندی ۲ : مخاطراتی که بطور معمول در هوا وجود ندارند ولی بطور غیر مترقبه ممکن است بروز کنند .

کلاس II : گردو غبارها شامل گروه ذیل می باشند :

گروه E : غبار فلزات ( هادی و منفجر کننده )

گروه F : غبار کربن ( که برخی از آنها هادی بوده و همه آنها قابل انفجارند )

گروه G : آرد ، نشاسته ، حبوبات ، پلاستیک های قابل احتراق یا غبارات شیمیایی ( قابل انفجار)

دسته  ۱ : مقادیر قابل اشتعال غبارکه بطور معمول وجود دارند و یا ممکن است بصورت معلق وجود داشته باشند و یا غبارهای هادی که وجود دارند .

دسته  ۲ : غباری که بطور معمول به مقداری که باعث اشتعال شوند در هوا معلق نیستند اما ممکن است اتفاقی رها شوند لایه  غبار که حضور دارند.

دو گروه اصلی الکتروموتور ضدانفجار زیمنس چیست ؟

1. سری MA1نوع حفاظتEEx e II
2. سری 1MJ نوع حفاظت EEx e IIC

 

 الکتروموتور ضد انفجار زیمنس سری MA1:

نوع حفاظت : EEx e II ،سایز فریم : از63 الی 315،توان خروجی : 0.12 تا 165کیلووات ،کلاس حرارت T1: تا T3

مشخصات فنی الکتروموتور زیمنس ضدانفجار سریMA ۱چیست ؟

توان : ۰,۱۲ تا ۳۱۵ کیلوات

ولتاژ : ۳۸۰-۶۸۰ Volt

نحوه نصب : B۳  B۵  B۳۵

دور خروجی موتور : ۳۰۰۰, ۱۵۰۰, ۱۰۰۰, ۷۵۰ دور بر دقیقه

کلاس حرارتی ضدانفجاری : T۱, T۲, T۳

کلاس حرارتی : F

الکتروموتور ضد انفجار زیمنس سری MJ۱:

نوع حفاظت EEx e IIC ،سایز فریم : 71 الی 450،توان خروجی :0,25 تا 900 کیلووات ،کلاس حرارت T1: تا T4

مشخصات فنی الکتروموتور زیمنس ضدانفجار سری MJ۱ چیست؟

توان : ۰,۱۲ تا ۱مگاوات

ولتاژ : ۳۸۰-۶۸۰ Volt

نحوه نصب : B۳  B۵  B۳۵

دور خروجی موتور : ۳۰۰۰, ۱۵۰۰, ۱۰۰۰, ۷۵۰ دور بر دقیقه

کلاس حرارتی ضدانفجاری : T۱, T۲, T۳, T۴

کلاس حرارتی :    F

مشخصات فنی الکتروموتور ضد انفجار زیمنس EX E :

نوع حفاظت: EX E

توان موتور: ۰.۱۲ تا ۱۶۵ کیلووات

ولتاژ: همه ولتاژها

فریم سایز: 63M تا 315L

طراحی: همه انواع

سرعت: ۷۵۰ تا ۳۶۰۰ دور در دقیقه

گشتاور: ۰.۶ تا ۸۰۹۰ نیوتن متر

محدوده استفاده: Ex-Zone 1  II 2G Ex e IIC  T1-T3

مشخصات فنی الکتروموتور ضد انفجار زیمنس EX D :

نوع حفاظت : EX D

توان موتور: ۰.۲۵ تا ۴۶۰ کیلووات

ولتاژ: همه ولتاژها

فریم سایز: 71M تا 355

طراحی: همه انواع

سرعت: ۷۵۰ تا ۳۶۰۰ دور در دقیقه

گشتاور: ۰.۶ تا ۸۰۹۰ نیوتن متر

محدوده استفاده: Ex-Zone 1  II 2G Ex de IIC  T1-T6

 

مشخصات فنی الکتروموتور ضد انفجار زیمنس EX NA :

نوع حفاظت  EX NA:

توان موتور: ۰.۰۹ تا ۱۰۰۰ کیلووات

ولتاژ: همه ولتاژها

فریم سایز: 63M تا 450

طراحی: همه انواع

سرعت: ۷۵۰ تا ۳۶۰۰ دور در دقیقه

گشتاور: ۰.۶ تا ۸۰۹۰ نیوتن متر

محدوده استفاده: Ex-Zone 2  II 3G Ex nA IIC  T3

مشخصات فنی الکتروموتور ضد انفجار زیمنس EX T :

نوع حفاظتEX T :

توان موتور: ۰.۰۹ تا ۱۰۰۰ کیلووات

ولتاژ: همه ولتاژها

فریم سایز: 63M تا 450

طراحی: همه انواع

سرعت: ۷۵۰ تا ۳۶۰۰ دور در دقیقه

گشتاور: ۰.۶ تا ۸۰۹۰ نیوتن متر

محدوده استفاده: Ex-Zone 21/22  Zone 21  II 2D Ex tb  …IIIC T  Zone 22  II 3D Ex tc  …IIIB T

مشخصات فنی الکتروموتور ضد انفجار زیمنس NEMA EX

نوع حفاظت  NEMA EX :

توان موتور: ۱ تا ۳۰۰ اسب بخار

ولتاژ: همه ولتاژها

فریم سایز: ۱۴۰ تا ۴۴۰

طراحی: همه انواع

سرعت: ۹۰۰ تا ۳۶۰۰ دور در دقیقه

گشتاور: ۱.۵ تا ۱۷۷۲ پوند بر فوت

محدوده استفاده: کلاس I  گروه D  کلاس II  بخش گروه های F&G  مناطق خطرناک 1

در بسیاری از محیط های صنعتی و عمومی، می بایست حفاظت در برابر انفجار وجود داشته باشد، به عنوان مثال در صنایع شیمیایی، در پالایشگاه ها، در سیستم های حفاری، در ایستگاه های بنزین، این نوع حفاظت باید در نظر گرفته شود. خطر انفجار همیشه زمانی اتفاق می افتد که گازها و غبارات اشتعال زا در محیط وجود داشته باشد. برای اطمینال از وجود حداکثر اطمینان در این مناطق، قانون گذار مقرراتی را در قالب استاندارد تدوین نموده و تولید کنندگان را ملزم به رعایت آن ها کرده است. الکتروموتورهای ضد انفجار با توجه به انواع مختلف درجات حفاظتی طبقه بندی می شوند.

 

ویژگی های الکتروموتورهای ضد انفجار زیمنس :

• الکتروموتورهای زیمنس منطبق بر دستورالعمل 94/9/EC (ATEX 95 سابقا ATEX 100a) طراحی می شوند و شرکت زیمنس به عنوان سازنده الکتروموتور، مسئولیت رعایت این استاندارد را بر عهده دارد.
• سری فراگیر الکتروموتورهای EX جهت محلفظت در برابر گاز و گرد و غبار
• گزینه های مختلف از الکتروموتورها با توجه به کاتالوگ، موجود می باشد و نمونه های ویژه با توجه به درخواست مشتری تولید می شود.
• راهنمای بهره برداری (به صورت فشرده) به همه زبان های اتحادیه اروپا و همچنین زبان های چینی و روسی در دسترس می باشد.

کاربرد الکتروموتور ضد انفجار زیمنس Siemens چیست :

1. صنعت نفت، گازو پتروشیمی
2. صنایع شیمیایی
3. صنایع نظامی هسته ای
4. صنایع رنگ سازی
5. صنایع جابجایی سوخت و انتقال گاز
6. صنایع الکل سازی
7. معادن ذغال سنگ
8. صنایع دریایی

مزایای الکتروموتور ضد انفجار زیمنس :

مهم ترین مزیت الکتروموتور ضد جرقه زیمنس ، رعایت استانداردهایی خاص در ساخت آن هاست. از جمله آن ها استاندارد NEMA و ISO می باشد. به همین خاطر، این الکتروموتورها برای محیط های خطرناک و اشتعال زا مناسب هستند. این مورد پاسخی است به این سوال که الکتروموتور ضد انفجار چیست . همچنین الکتروموتورهای زیمنس، با درجه حفاظت و سایزهای مختلفی نیز موجود می باشند. به طور مثال با توجه به نوع دینام موتور، آن ها در برابر گاز و گرد و غبار حفاظت می شوند.

کیفیت، عمر و استحکام بالا از دیگر ویژگی های مثبت این مدل از الکتروموتورهای برند زیمنس محسوب می شود. به دلیل همین ویژگی ها، فروش الکتروموتور ضد انفجار زیمنس با گارانتی انجام می شود. امکان طراحی این الکتروموتورها متناسب با نیاز مشتری فراهم است. لرزش کم و روانکاری مناسب نیز از دیگر مزایای این محصولات می باشد. همچنین وجود متریال های مختلف شامل آلومینیوم و چدن، باعث می شود که اینگونه موتورها مناسب مناطق خطرناک شوند. علی الخصوص جنس چدن.

الکتروموتور ضد انفجار موتوژن

تقسیم بندی مناطق پر خطر کارخانجات

1.  دسته اول: مناطقی که حتی در شرایط نرمال نیز پر خطر هستند. در این مناطق مواد اشتعال زا تولید می شود که می تواند موجب آتش سوزی های مهیبی شود.
2.  دسته دوم: مناطقی که زمانی خطرناک هستند که موقعیت غیر عادی به وجود آید. به عنوان مثال یک نشتی در لوله ایجاد شود یا جرقه ای در فضا پخش شود. در این حالت نیز باید از تجهیزات با ضرایب ایمنی بالا استفاده کرد.

کلاس موقعیتی

1. کلاس اول: در این مکان ها معمولا گازها و بخارت نگهداری می شوند که به شدت اشتعال پذیرند. بنزین و استیلن از جمله نمونه های اصلی این مواد هستند.
2. کلاس دوم: در این مکان ها مواد و ذرات قابل اشتعال مانند زغال سنگ وجود دارد. در این مکان ها نیز باید استانداردهای ایمنی خاصی رعایت شود.
3. کلاس سوم: در این مکان ها مواد فیبری خاص مانند نخ یا چوب نگهداری می شوند که قابلیت اشتعال پذیری بالایی دارند.

گروه های اشتعال پذیری

1. گروه های A تا  D : استیلن، هیدروژن، اتیلن و استون گازها و بخارهایی هستند که به این گروه تعلق دارند.
2. گروه های E تا G : آلمینیوم پوششی، زغال سنگ، شکر و ذرت دارای احتمال انفجار بالایی هستند.

دسته بندی الکتروموتور ضد انفجار

دسته بندی الکتروموتور ضد انفجار شامل دو دسته محافظ در برابر گازها و بخار مایعات و محافظ در برابر گرد و غبار می باشند.

این دسته بندی با نام کلاس نیز خوانده می شوند. موتور ضد انفجار با توجه به محیطی که در آن استفاده خواهد شد به کلاس های مختلف (عموماً 3 کلاس کلی) تقسیم می شوند.

این تفاوت کلاس به محدودیت درجه حرارت و میزان محافظت الکتروموتور در برابر گازها و عوامل خارجی بستگی دارد.

برای آشنایی با انواع محافظت در الکتروموتور می توانید از طریق مشاوره آنلاین با ما در تماس باشید.

در زیر به این کلاس ها اشاره شده است :

کلاس I : که شامل : گازها بخارات و مایعات Gases, vapors, and liquids متشکل از گروه های :

گروه A : استیلن Gases, vapors, and liquids

گروه B : هیدورژن و مشابه آن . Hydrogen, etc

گروه C : اتر و نظائر آن Ether, etc 

گروه D : هیدروکربن ها ، سوخت ها و حلال ها و نظائر آن Hydrocarbons, fuels, solvents, etc

کلاس II : گرد و غبارها ، که متشکل ازاین سه گروه است:

گروه E : غبار فلزات ( هادی و منفجر کننده )

گروه F : غبار کربن ( که بهضی از آنها هادی و تمام آنها قابل انفجارند )

کلاس III : محافظ در برابر الیاف، استیلن، اتر، هیدروکربن ها ، سوختها و , حلال ها و نظائر آن، غبار فلزات، غبار کربن، آرد، نشاسته، حبوبات، پلاستیک های قابل احتراق یا غبارهای شیمیایی

طراحی الکتروموتور ضد انفجار

در طراحی دینام ضد انفجار باید نکاتی رعایت شوند، مثلا وسایل باید طوری باشند که بتوانند بیشترین مقدار فشار را تحمل کنند و اگر denotationها وجود نداشته باشد، کافی است دستگاه ها با یادداشتهای AD منتشر شده به وسیله کمیته آلمانی برای مخازن تحت فشار در مطاقبت بوده وطراحی آنها برای فشاری حداقل هشت بار بزرگتر از فشار مطلق کاری مناسب باشد.

معمولا در الکتروموتور ضد انفجار، موتور دستگاه در سطوح داخلی با حالت ضد گرما تهیه می شود.

طرز کار الکتروموتور ضد انفجار

الکتروموتور ضد انفجار باید به طور دائم جلوی انتقال جرقه داخلی الکتروموتور به فضای قابل اشتعال را بگیرند.

به عبارتی در یک موتور ضد انفجار اتصالات الکتروموتور حتما باید توانایی این را داشته باشند که تنش های انفجار را تاب آورده و بتوانند از انتقال شعله در حادثه جلوگیری کنند.

در زمینه اطمینان جهت قابلیت اشتعال در موتور ضد انفجار تست هایی انجام شده که در نتیجه آنها پارامتر هایی که قابلیت انفجار این الکتروموتورها به آنها بستگی دارند مشخص شده است.

این پارامترها عبارتند از:

1. خواص مخلوط
2. خواص نحوه اتصال
3. مشخصه های الکتریکی مانند جریان، ولتاژ و مقاومت

از آنجایی که کمترین میزان انرژی اشتعال در حالت خازنی برخلاف حالت القایی، پدید می آید پس میتوان حداقل انرژی اشتعال در یک الکتروموتور ضد انفجار را به صورت ذیل تعریف کرد:

کوچکترین انرژی الکتریکی که حاصل تخلیه خازن بوده و قادر است قابل اشتعال ترین مخلوط گاز و هوا در فشار bar و دمای c را مشتعل کند حداقل انرژی یک مخلوط گاز یا بخار هواست.

اشتعال پذیری مخلوط های مختلف گاز یا بخار هوا تا حد ماکزیمم تحت تاثیر افزایش فشار ابتدا بیشتر می شود و سپس دوباره کاهش می یابد.

در صورت عدم رعایت نیازهای طراحی یک الکتروموتور ضد انفجار، معمولا یک سیستم رهاساز فشار موثر بکار گرفته می شود.

رهاسازی فشار یعنی انفجار در یک مفهوم وسیع هر چیزی را که به صورت پایدار یا ناپایدار، سریع یا بعد از رسیدن به فشار مشخصی دستگاه های بسته را باز کند تا انفجار در آنها در جهت بی ضرر اتفاق بی افتد.

فشار باعث باز شدن دستگاه ها می شود و دقت به این نکته ضروری است که فشار به طرز غیر مضر آزاد شود تا از خسارت مهمی که از فشار و شعله یا پرتاب تکه ها سرچشمه می گیرد، به همه اشخاص جلوگیری شود.

فشار باید تا جایی که امکان دارد در یک مسیر مستقیم کوتاه در هوای آزاد رها شود.

تجهیزات رهاسازی فشار که باید بعد از کار اتوماتیک مجددا مورد تایید قرار گیرند ، فقط وقتی ممکن است مورد استعمال قرار بگیرند که قابلیت سرویس دهی آنها به وسیله امتحان های انفجار کنترل و تایید شده باشد.

محدوده اشتعال مخلوط های گاز یا بخار یا هوا با افزایش دما زیاد می شود یا به عبارتی پایین ترین حد اشتعال افت می کند و بالاترین حد اشتعال بیشتر از بالاترین حد اشتعال مخلوط در دمای اتاق می شود.

این اثر دما نسبت به فشار اولیه قابل ملاحظه تر و نیز ملموس تراست. لذا در محیط های قابل اشتعال علاوه بر استفاده از الکتروموتور ضد انفجار ، باید به دمای محیط توجه داشت.

کاربرد الکتروموتور ضد انفجار

محیط کارخانجات صنعتی با توجه به تجهیزاتی که در آن وجود دارد به دو دسته های کم خطر تا پر خطر تقسیم می شود.

با توجه به احتمال بروز آتش سوزی و انفجار در محیط های پر خطر، کارخانجات بهتر است از تجهیزاتی در این مناطق استفاده شود که ضریب ایمنی بالایی دارند.

در مناطقی که گازهای اشتعال زا و خطرناک وجود دارد، استفاده از الکتروموتور معمولی به دلیل ایجاد جرقه در زمان کارکرد یا ایجاد گرمای بیش از حد در پوسته، احتمال انفجار وجود دارد. لذا در این مناطق نیاز به استفاده از دینام ضد انفجار یا ضد جرقه است.

الکتروموتور ضد انفجار شناسه های ویژه ای دارند که معمولا استفاده از این الکتروموتور را در مناطق و نواحی خطرناک ممکن خواهد ساخت. با اطمینان حاصل کردن در این زمینه ها می توان از آنها بدون هیچ نگرانی در مناطق خطرناک نیز استفاده کرد.

فروش الکتروموتور ضد انفجار

از موتور ضد انفجار در اغلب پالایشگاه ها ، مناطق خطرناک درجه یک (زون یک) و مناطق خطرناک درجه 2 ( زون 2 ) استفاده می شود. قیمت الکتروموتور ضد انفجار به صورت عمومی بیشتر از الکتروموتور معمولی است.

راهنمای انتخاب موقعیت نصب موتورهای الکتریکی

یکی از مهمترین وظایف یک اپراتور انتخاب مکان مناسب برای نصب موتورهای الکتریکی است. با توجه به حساسیت های موجود در این تجهیزات صنعتی، انتخاب مکان مناسب برای اینگونه موتورها امری حساس می باشد.

با توجه به راهنمایی که در قسمت زیر به آن اشاره شده است، اپراتور ها می توانند با راحتی بیشتر با توجه به نوع محیط، موتور مناسب را انتخاب کنند.

1. اولین قدم در جایابی موتورهای الکتریکی، تشخیص کلاس موقعیتی و تقسیم بندی مناطق کارخانه از لحاظ میزان خطر می باشد. اپراتورهای محلی و کارکنان کارخانه می توانند کمک زیادی به تشخیص این موقعیت ها به شما بکنند.

2. به عنوان مثال اگر شما در دسته اول و گروه اول موقعیتی هستید، شما نیاز به یک موتور الکتریکی ضد انفجار کامل دارید.

این موتور باید توانایی کاملی در کنترل انفجار ها و جرقه های داخلی را داشته باشد زیرا که این جرقه ها می تواند به راحتی هوای موجود در کارخانه را مشتعل کند.

موتورهای ضد انفجار با اتصالات محکم تر و مسیرهای خنک کن بلندتر می تواند به کنترل شعله و آتش ایجاد شده در موتور کمک کنند.

3. اگر شما در دسته اول و گروه دوم موقعیتی هستید، بهتر است از موتور الکتریکی استفاده کنید که دارای پوششی با انتقال حرارت مناسب می باشند و توانایی خنک سازی سطح موتور را به خوبی داشته باشد.

این موتورها دارای بلبرینگ آب بندی شده در برابر گرد و خاک هستند.

4. مهمترین قسمت انتخاب موتور، آگاهی کامل از دسته بندی موقعیت ها و گروه های خطرناک می باشد که در قسمت قبل به صورت مفصل در مورد آن ها توضیح داده شد.

به طور معمول تمامی تجهیزات دسته اول موقعیتی توانایی پوشش پیش نیازهای دسته دوم موقعیتی را دارد. موتورهایی که در دسته دوم موقعیتی کار می کنند به عنوان موتورهای عملکردی در موقعیت خطرناک شناخته می شوند.

اینگونه از موتورها توانایی کنترل موقعیت های خطرناک براساس اتفاقات ناگهانی را دارند.

5. آژانس ایمنی UL تنها معیار شناخته شده برای تایید استفاده از انواع موتور الکتریکی در موقعیت های خطرناک در کارخانه ها می باشد. اگرچه این آژانس استاندارد های ارزیابی برای نمونه های زیر ارائه نکرده است.

1. موتورهای الکتریکی که در دسته و گروه اول هستند و دارای گروه موقعیتی A و B هستند.
2. موتورهایی که در گروه دوم موقعیتی هستند.
3. موتورهایی که در گروه سوم موقعیتی هستند.

اهمیت دسته بندی موتورهای الکتریکی

شناخت کامل اطلاعات مربوط به دسته، گروه و کلاس موقعیتی هر منطقه از کارخانه شما می تواند کمک زیادی به نصب موتور ایمن در محیط صنعتی شما بکند. همچنین این موضوع می تواند علاوه بر افزایش فاکتور ایمنی کارخانه، میزان تولید شما را نیز افزایش دهد.

به طور کلی شناخت طبقه بندی موقعیت های مکانی مختلف کارخانه می توان میزان اتفاقات ناگوار و مصدومان را به شکل چشمگیری کاهش دهد.

افرادی که ایمنی برای آن ها دارای اولویت بالاتری می باشد به دنبال قرار دادن سیستم های خنک سازی و تهویه مطبوع در تمام نقاط کارخانه برای جلوگیری از افزایش دما می باشند.

در این کارخانجات معمولا مواد اشتعال پذیر در محیط هایی قرار می گیرد که بهترین تهویه هوا و سیستم خنک سازی در آن قسمت وجود دارد.

یک نمونه از برچسب انتهای موتورهای الکتریکی در شکل زیر ارائه شده است که نشان دهنده دسته و موقعیت مدنظر برای کارکرد موتور می باشد. این نمونه از برچسب در کشورهای آمریکای شمالی رواج دارد.

در نمونه دیگری که در قسمت زیر آورده شده است، یک برچسب متناسب با استانداردهای اروپایی ارائه شده است.

 در شکل بالا به ترتیب از سمت چپ:

1. علامت اول نشان دهنده محافظت از تجهیز در برابر انفجار براساس استانداردهای اروپایی است.
2. علامت دوم نشان دهنده گروه تجهیز می باشد. (I: تجهیز معدنی و II: تجهیز صنعتی)
3. علامت سوم نشان دهنده دسته تجهیز است. (1: دسته صفر و 2: دسته یک و 3: دسته دو)
4. علامت چهارم نشان دهنده اتمسفر انفجاری است. (G: گاز یا بخار و D گرد و خاک)
5. علامت پنجم نشان دهنده محافظت در برابر انفجار است. (Exd: محافظ در برابر شعله، Exe: افزایش ایمنی، ExnA: بدون جرقه و Extb: محافظ در برابر جرقه گرد و خاک)
6. علامت ششم نشان دهنده گروه دستگاه می باشد. (II: گازها و بخارات، III: گرد و خاک و A/B/C: سطح ریسک که حرف C بیشترین مقدار آن است.)
7. علامت هفتم نشان دهنده کد دمایی است. (T1: 450، T2: 300،T3:200، T4: 135، T5: 100 و T6: 85 درجه سانتی گراد)
8. علامت هشتم نشان دهنده درجه محافظت از تجهیز است. (G: گاز، D: گرد و خاک، a/b/c دسته های 0، یک و دو هستند.)
9. علامت نهم نشان دهنده شماره شناسایی تایید استانداردهای تجهیز از طریق نفر سوم می باشد.

سوالات متداول در مورد الکتروموتور ضد انفجار

نوع طراحی الکتروموتور ضد انفجار در محیط بسته چگونه است؟

در ارتباط با موتور هایی که برای استفاده در محیط های بسته و مستعد برای آتش سوزی و انفجار مناسب هستند، ملاحظات و شرایط خاصی مشخص شده که باید آنها را رعایت کرد.

مثلا اگر در محیط بسته مورد نظر بخارها و گازهای قابل اشتعال وجود داشته باشند باید از تولید جرقه خودداری کرد. موتور ضد انفجار با توجه به میزان کارایی و توانایی خود معمولا در مقابل خوردگی، گرم شدن بیش از حد مجاز و محدوده درجه حرارت مقاومت می کنند.

نوع ساخت و طراحی اتصالات الکتروموتور ضد انفجار و فلنج های آنها به گونه است که در برابر نفوذ شعله دارای پایداری مناسبی باشند.

هم چنین این اتصالات دارای محفظه ای هستند که در زمان رخداد جرقه، گازهایی که در اثر جرقه تولید شده اند رها و به اندازه ای که احتمال انفجار مجدد نباشد، سرد می شوند.

چه نوع الکتروموتور ضد انفجار ی جهت استفاده در مکان های مخاطره آمیز مناسب هستند و دلیل آن چیست؟

استفاده از موتور ضد انفجار با پوسته باز در محیط های مخاطره آمیز مثل معادن گاز و محیط های دارای گاز اشتعال زا مناسب نیست و باید در این گونه محیط ها از الکتروموتور ضد انفجار با پوسته محافظت شده استفاده کرد.

علت ترجیح استفاده از موتور ضد انفجار با پوسته محصور شده این است که آنها از انتقال گازهای درون موتور به فضای بیرون و اطراف موتور جلوگیری می کنند ولی گاز ها را به طور کامل نشت بندی نمی کنند.

مخاطراتی که به طور معمول وجود ندارند اما ممکن است به صورت غیر مترقبه رخ دهند و با استارت الکتروموتور باعث انفجار شوند، شامل چه مواردی می باشند؟

دسته بندی مواد موجود در الکتروموتور های ضد جرقه برای محیط های مخاطره آمیز به وسیله آزمایشگاه های بیمه،نظام نامه ملی برق و OSHA صورت می گیرد.

مخاطرات غیر معمول و غیر مترقبه شامل غبارهایی هستند که به اندازه ای که سبب ایجاد اشتعال شود در هوا معلق نیستند و در لایه های غبار حضور دارند. این غبار ها ممکن است به طور ناگهانی رها شوند.

برای اطمینان بیشتر در این محیط ها توصیه بر این است که حتماً از الکتروموتور ضد انفجار استفاده شود.

آیا در کارخانه الیاف نیاز به استفاده از الکتروموتور ضد احتراق (ضد انفجار ) است؟

الیاف معمولا شامل منسوجات، مصنوعات چوبی و نظائر آن که قابلیت اشتعال دارند اما معمولا خطری برای انفجار ندارند. الیاف در دو دسته گروه بندی می شوند.

1. دسته اول الیاف هایی هستند که قابلیت جا به جایی و مورد استفاده قرار گرفتن توسط تولید کنندگان را دارند.
2. دسته دوم الیاف هایی هستند که در انبار نگه داری و جا به جا می شوند اما این کارها فقط میتواند توسط سازندگان صورت بگیرد.

به طور کلی در کارخانجات تولید الیاف و خصوصاً کارخانه هایی که با چسب هم سر و کار دارند استفاده از الکتروموتور ضد انفجار توصیه می شود.

برای جلوگیری از انفجار در معدن انجام چه کارهایی ضرورت دارد؟

از جمله کارهایی که برای جلوگیری از انفجار در معادن صورت می گیرد عبارتند از:

1. حفاظت انفجاری اولیه توسط به کارگیری الکتروموتور ضد انفجار
2. پرهیز برای استفاده از مایعات قابل اشتعال
3. بالا بردن نقطه اشتعال برای گازهای موچود در معدن
4. ایجاد محدودیت برای تولید جرقه در محیط
5. تهویه مناسب
6. مطمئناً قبل از وقوع حادثه باید جلوی آنرا بگیریم و استفاده از موتور ضد انفجار یکی از مهمترین عوامل برای پیشگیری از انفجار در معادن است.

چگونه از مایعات قابل اشتعال در معادن پرهیز کنیم؟

علاوه بر استفاده از دینام ضد انفجار ، در اولین قدم جهت پرهیز از مایعات قابل اشتعال باید آنها را با موادی که قابلیت اشتعال ندارند تعویض کنیم.

به طور مثال می توانیم به جای مایعات قابل اشتعال از حلال های بر مبنای آب و هیدورکربن های هالوژنه استفاده کنیم.

همینطور می توانیم به جای مایعات منتقل کننده فشار قابل اشتعال از روغن های هالو کربن و به جای پرکننده های پودری قابل اشتعال از پرکننده های غیر قابل اشتعال بهره مند شویم.

محدود کردن مواد قابل اشتعال در جلوگیری از وقوع انفجار چه نقشی دارد؟

برای اینکه خطر اشتعال در یک الکتروموتور یا دستگاه و یا اطراف آن را کاهش دهیم می توانیم مواد قابل اشتعال را محدود یا تغلیظ نماییم که در این صورت فضای قابل انفجار را نیز محدود کرده ایم.

وقتی این میزان محدودیت به کار رود، تمرکز مواد قابل اشتعال باید زیر بیشترین حد انفجار یا بالای بالاترین حد انفجار نگه داری شود.

دراکثر موقعیت هایی که با بخار اشباع کار میکنند، تغلیظ را می توان بوسیله انتخاب مناسب شرایط کار در تمام دستگاه ها کنترل نمود. در عمل محدود کردن تغلیظ ترجیحا در دامنه بین صفر و پایین تر از حد انفجار انجام می شود.

تهویه هوا چگونه می تواند از ایجاد انفجار جلوگیری کند؟

به طور کلی بدیهی است که اگر بتوانیم گازهای قابل انفجار را از اطراف موتور ضد انفجار به بیرون هدایت کنیم، احتمال انفجار در آن ناحیه بسیار کمتر خواهد شد.

تهویه یکی از عواملی است که در کنترل فضای قابل اشتعال نقش مهمی دارد به طوری که برای اینکه از این مسئله که در هیچ نقطه و مکانی فضای قابل اشتعال وجود ندارد اطمینان حاصل کنیم می توانیم از تهویه استفاده کنیم.

اما تهویه پایداری که در اتاق های ایمنی استفاده می شود تنها میتواند از ایجاد فضای قابل اشتعال پیشگیری نماید آن هم در صورتی که بتوان میزان بخارها و گازهای متصاعد شده را تخمین زد و موقعیت منابع و شرایطی که در آن انتشار پیدا کرده اند کاملا هویدا باشد.

تهویه به چند صورت انجام می شود؟

تهویه عموماً به دو شیوه طبیعی و مصنوعی انجام می گیرد. تهویه طبیعی آن است که هوایی که تحت تاثیر اتمسفر در محیط رخ می دهد،تجدید شود و تهویه مصنوعی یعنی هوا در مقادیر زیاد به چرخش در بیاید.

فرونشانی انفجار در الکتروموتور قابل انفجار چیست؟

بعد از رخ دادن مستقیم یک جرقه و ایجاد یک انفجار جزئی تحت شرایط قطعی با انفجارهایی که در مخازن رخ می دهد، می توان شعله ها را به سرعت از طریق به کارگیری سریع مواد خاموش کننده مناسب خاموش کرد، بطوری که سبب ماکزیمم فشار حداقل شود.

در الکتروموتور ضد انفجار فرو نشانی انفجار غالبا با استفاده از کاشف های نوری که باعث به وجود آمدن یک توده ضخیم مواد خاموش کننده در جلو اشعه و سرانجام خفه کردن آن می شود، رخ می دهد.

در برابر انتقال شعله چگونه می توان از وسائل محافظت کننده در موتور ضد جرقه استفاده کرد؟

ممکن است انتقال شعله الکتروموتور ضد انفجار از میان قسمت های درزگیری نشده اتفاق بیافتد که برای پیشگیری از این رخداد این مسئله در یک دستگاه به هنگام مشتعل شدن یک فضای قابل انفجار می توان از حضور الکتروموتور ضد جرقه سود برد.

به عنوان مثال، اگر در یک مخزن مایعات قابل اشتعال در مقابل فشار محافظت شده باشد، امکان جلوگیری از ایجاد یک فضای بالقوه قابل اشتعال وجود ندارد، پس در اینجا باید همه منافذ درمقابل انتقال شعله درزگیری شوند.

حفاظت سطحی در الکتروموتور ضد انفجار به چه صورتی است؟

سطوح بیرونی در موتور ضد انفجار باید دارای رنگ آمیزی استاندارد شامل اپوکسی وینیل/ رنگ پلی آمیدیک بوده و ضخامت آن کمتر از 50 میکرومتر نباشد.

در موتور ضد انفجار با توجه به سفارش در خواست داده شده پروسه رنگ آمیزی مخصوص هم که از رنگ اضافه پلی اکریلیک ساخته شده ، قابلیت اجرایی پیدا خواهد کرد. رنگ ها که شامل RAL5010 است و RAL های دیگر یا MUNSEL هستند نیز باید طبق سفارش موجود باشد.

سوراخ های رطوبت گیر با چه استانداردی قابل اجرا هستند؟

در الکتروموتور ضد انفجار با توجه و مطابق با سفارش سوراخ های رطوبت گیر از سایز 160 به بعد قابلیت اجرایی خواهند داشت.