این محصول دارای نام های بسیاری است که از جمله آن می توان به درایو، کنترل دور موتور، درایو فرکانس متغیر یا VFD اشاره نمود. اینورتر از نظر معنای لغوی، به معنای مبدل است. اینورتر ها این قابلیت را دارند فرکانس و سطح ولتاژ تولیدی را توسط تقویت کننده ها به سطح ولتاژ و فرکانس دلخواه تبدیل کرده و برق AC خروجی را با ولتاژ و فرکانس مورد نیاز کاربر تامین و تولید کنند. در نهایت از برق AC تولید شده در خروجی اینورتر می توانیم انواع موتور های AC سه فاز را کنترل و راه اندازی کنیم.

https://s5.uupload.ir/files/cafea/aks%20vblog%20group%20oil/Types-of-inverter-based-on-the-type-of-application.jpg

درایو فرکانس متغیر (VFD) چیست؟

درایو فرکانس متغیر (VFD Inverter یا Variable Frequency Drive) نوعی کنترل کننده موتور های الکتریکی است که با تغییر دادن ولتاژ و فرکانس اعمالی، موتور را با سرعت و ولتاژ مناسب، به گردش درمی آورد. در کاربردهایی که نیازی نیست موتور با سرعت کامل خود کار کند، از درایو VFD می توان برای کاهش فرکانس و ولتاژ مطابق با بار روی موتور استفاده کرد. در کاربردهایی که نیاز است سرعت موتور تغییر کند، درایو VFD به راحتی می تواند با افزایش و یا کاهش سرعت گردش موتور، سرعت مورد نیاز را فراهم کند.

نام های دیگر درایو فرکانس متغیر (VFD)، درایو سرعت متغیر، درایو سرعت قابل تنظیم، درایو فرکانس قابل تنظیم، درایو AC، میکرو درایو و اینورتر است.

این نوع اینوتر که به صورت اختصار (VFD) نامیده می شود نوعی کنترل کننده دور و راه انداز موتور هستند و یک سیستم برای کنترل کردن سرعت چرخش یک موتور AC با کنترل کردن فرکانس برق اعمال شده به موتور الکتریکی است. اینورتر وظیفه کنترل برق را برعهده می گیرد. در اغلب موارد، درایو فرکانس متغیر شامل یک یکسوساز است، به طوری که برق DC مورد نیاز اینورتر از برق AC اصلی تامین می شود. که با تغییر دادن نسبی فرکانس و ولتاژ اعمال شده به الکتروموتور، سرعت شفت را کنترل و راه اندازی می کند.

درایو فرکانس متغیر

این نوع اینورتر ها را با نامهای دیگری مانند: درایو سرعت متغیر، درایو سرعت قابل تنظیم، درایو فرکانس قابل تنظیم و درایو های صنعتی نیز می شناسیم. از آنجا که اینورتر یک عنصر اصلی است، گاهی اوقات درایو فرکانس متغیر به نام درایو اینورتر یا کلا اینورتر نامیده می شود. این محصول این قابلیت را دارد که توسط برق تک فاز موتور های سه فاز تا توان 11 کیلو وات را با برق تک فاز با مصرف بهینه کنترل و راه اندازی کند.

البته اینورتر در علم الکترونیک تعریف دیگری دارد:

مبدل جریان مستقیم به جریان متناوب یا اینورتر (Inverter) به المان‌هایی گفته می‌شود که جریان مستقیم را به جریان متناوب تبدیل می‌کند. هرگونه دستگاهی که برق DC را به برق AC تبدیل کند، اینورتر نامیده می شود (مبدل DC TO AC).

موج تولیدی توسط اینورترها یک موج مربعی است که می‌توان با استفاده از فیتلرهای مخصوص (سلف و خازن) آن را به موج سینوسی تبدیل کرد. اینورترها هم به صورت تکفاز و هم سه فاز در بازار موجود می باشند. عملی که این مبدل ها انجام می‌دهند معکوس عملی است که یکسوکننده ها انجام می‌دهند. اینورترها قطعات متحرک ندارند و در طیف گسترده ای از ابزارهای کاربردی استفاده می شوند، از منبع تغذیه کامپیوتر گرفته تا ابزار بزرگ حمل و نقل فله. اینورترها معمولا برای تامین جریان AC از منابع DC مانند پانل های خورشیدی یا باتری مورد استفاده قرار می گیرند. اینورتر نوسان ساز الکترونیکی قدرت بالا است. دلیل این نام گذاری آن است که این دستگاه عمل عکس مبدل برق AC به DC متداول را انجام می دهد. درواقع اینورتر یا درایو AC به دستگاهی گفته می شود که به کمک آن می توان سرعت یک موتور AC سه فاز را کنترل کرد بدون آنکه قدرت و گشتاور موتور کاهش یابد. اینورترها در ظرفیت های مختلف ساخته می شوند مثلا برای یک موتور با توان 20 اسب بخار باید از اینورتر 20 HP استفاده کرد. از نظر ورودی اینورترها به دو دسته تک فاز و سه فاز تقسیم می گردند. البته خروجی همه آنها سه فاز است. برای اینورترهای با توان بالای 3 اسب فقط از ورودی سه فاز استفاده می گردد. برخی از اینورتر های با توان پایین دارای هشداری مبنی بر عدم استفاده از آنها برای روشن کردن لامپ های فلورسنت معمولی هستند. دلیل این هشدار این است که خازن تصحیح توان به صورت موازی با لامپ وصل شده است. با برداشتن خازن مشکل رفع خواهد شد.

کاربرد اینورتر

اینورتر ها از نظر فاز و شکل موج خروجی

اینورترها از نظر فاز تبدیل به دو نوع عمده تک فاز و سه فاز تقسیم بندی می شوند، همچنین از نظر شکل موج خروجی به چهار نوع زیر قابل تقسیم هستند:

  • خروجی به شکل موج مربعی
  • خروجی به شکل سینوسی اصلاح شده
  • خروجی به شکل سینوسی اصلاح شده
  • خروجی به شکل سینوسی خالص

انواع اینورتر از لحاظ ولتاژ ورودی خروجی

منبع تغذیه موتور اینورتر چیست و با ولتاژی کار میکنند؟ اینورتر‌ها نیازمند یک منبع تغذیه DC پایدار هستند تا بتوانند جریان کافی برای سیستم را تامین کنند. ولتاژ ورودی اینورتر‌ها به طراحی و هدفی که اینورتر دنبال می‌کند، بستگی دارد و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

  • 12 ولت DC برای اینورتر‌های کوچکتر که معمولا یک باتری قابل شارژ دارند یا با برق خودرو کار می‌کنند.
  • 24، 36 و 48 ولت که استانداردهای رایج سیستم‌های انرژی خانگی هستند.
  • 200 تا 200 ولت که برای برق از پنل‌های خورشیدی فتوولتائیک است.
  • 300 تا 450 ولت وقتی برق از بسته‌های باتری موتور الکتریکی به شبکه وارد می‌شود.
  • چند صد هزار ولت وقتی که اینورتر بخشی از یک سیستم انتقال مستقیم جریان با ولتاژ بالاست.
  • ولتاژ خروجی AC اینورتر در اغلب موارد برابر با ولتاژ خط شبکه تنظیم می‌شود که معمولا 120 یا 240 VAC است، حتی وقتی اینورتر درحال کار باشد و توزیع برق تغییر کند. این مسئله باعث می شود اینورتر دستگاه های زیادی که برای برق استاندارد طراحی شده اند را تغذیه کند. برخی اینورترها نیز ولتاژ خروجی پیوسته یا قابل انتخاب دارند. این مسئله بستگی به کاربرد آن ها و همچنین نوع دستگاهی دارد که از برق خروجی اینورتر استفاده می کند.
  • انواع روش های راه اندازی اینورتر

     برای راه‌اندازی موتور اینورتر روش‌هایی وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

    1. روش مستقیم: در این روش، ولتاژ به صورت کامل وارد مدار می‌شود و به موتور می‌رسد. این راه ساده‌ترین راه است اما ولتاژ ورودی خیلی بالاست و برای موتورهایی که ظرفیت بالایی دارند مناسب نیست.
    2. روش ستاره مثلث: این روش نیازمند سه کنتاکتور است که کنتاکتورهای اصلی، ستاره و مثلث هستند. این تجهیزات بار اضافی و حرارت تولیدی را کنترل می‌کنند. حالت ستاره برای راه‌اندازی و حالت مثلث برای رسیدن به زمان حداکثر دور می‌باشد. ابتدا سیستم با حالت ستاره راه‌اندازی می‌شود و بعد از رسیدن به حداکثر دور و حالت پایدار، ستاره از مدار خارج شده و وارد وضعیت مثلث می‌شود.
    3. روش سافت‌استارت: روش علمی و درست راه‌اندازی است که نیاز به دستگاه سافت استارتر دارد. در این روش شتاب دستگاه کم‌کم افزایش می‌یابد و این باعث افزایش راندمان و جلوگیری از ورود ناگهانی جریان می‌شود.

معرفی اجزای اصلی اینورتر

اینورتر یا Variable frequency Drive، قسمتی از سیستم بزرگ‌تر است که با تبدیل ولتاژ DC به AC به‌عنوان کنترل‌کننده و راه‌انداز موتور شناخته می‌شود و به همین دلیل در این محتوا به بررسی معرفی اجزای اصلی اینورتر می پردازیم تا با انواع قطعات آن آشنا بشوید. VFD ها یا همان اینورتر با اعمال تغییر فرکانس یا ولتاژ موجب می‌شوند تا الکتروموتور به گردش دربیاید. در حالت کلی اینورتر با ایجاد تغییر سرعت در درایو به آسانی می‌تواند خود را به مقدار کم یا زیاد با نیاز مصرف‌کننده مطابقت دهد

1) بخش کنترل

همان‌طور که گفته شد هر بخش از اینورتر خود شامل قطعات کوچک‌تر و اجزای جداگانه‌ای است. اجزای بخش کنترل عبارت‌اند از:

2) کی پد

یکی از اجزای اصلی و مهم اینورتر صنعتی و در بخش کنترل، کی پد است. اکثر کی پدها به صورت دیجیتال ساخته می‌شوند. این قطعه در دو نوع دیجیتالی با صفحه نمایش LCD یا کی پد دیجیتالی با صفحه نمایش Segment-7 تولید می‌شود. از جمله کاربردهای پد کلیدها، می‌توان به کم و زیاد کردن سرعت، انجام تنظیمات محلی دستگاه، انجام عملیات Jog، سهولت در تست دستی و تنظیم کلیه پارامترهای اینورتر اشاره کرد.

کاربرد های کی پد دیجیتال

  1. تنظیم کلیه پارامترها  (Parameter setting )
  2. انجام تست دستی ( Manual Test )
  3. انجام تنظیمات محلی
  4. انجام عملیات Jog
  5. کم و زیاد کردن سرعت 

کی پد اینورتر

ترمینال برد یکی از اجزای اصلی اینورتر

3) ترمینال برد

دومین قطعه از بخش کنترل، ترمینال برد است که همان طور که از نامش برمی‌آید و به عنوان اجزای اصلی اینورتر شناخته شده، به منظور کم و زیاد کردن گشتاور یا دور اینورتر، شروع و خاتمه دادن به کار اینورتر از راه دور، ارائه دستور و فرماندهی به درایو، متصل نمودن سنسور به درایو، اضافه کردن ولوم خارجی و هم‌چنین اجرا و صادر کردن دستور قطع و وصل به درایو یا اینورتر دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بر روی برد ترمینال یک سری پایانه‌هایی وجود دارند. ورودی و خروجی دیجیتال، ورودی و خروجی آنالوگ و خروجی شبکه این ترمینال‌ها را شامل می‌شوند. به عنوان مثال تنظیم یک ولوم با ورودی به شکل دیجیتال و خروجی دیجیتال و یا ورودی و خروجی به صورت آنالوگ بر عهده این قطعه است.

این اعمال عبارتند از : 

  1. کم و زیاد کردن دور درایو
  2. استارت و استپ نمودن از راه دور
  3. فرمان دهی به درایو
  4. اضافه نمودن ولوم خارجی
  5. الصاق نمودن سنسور به درایو
  6. صادر نمودن فرمان قطع و وصل به درایو دیگر

ترمینال های پیچی که بر روی ترمینال برد قرار دارند به قرار زیرند :

  1. ورودی دیجیتال
  2. ورودی آنالوگ
  3. خروجی دیجیتال
  4. خروجی آنالوگ
  5. خروجی شبکه

ترمینال برد اینورتر

4) برد کنترل

یکی از مهم‌ترین قسمت‌ها و اجزای اصلی اینورتر از بخش کنترل، قطعه Control Board است. این بخش با هدف مدیریت محل پردازش سیگنال‌های ورودی به اینورتر یا درایو به کار برده می‌شود. در حالت کلی بردها به عنوان مغز سیستم معرفی می‌شوند. مانند مغز در بدن انسان که مسئول فرماندهی و هماهنگی میان اجزای بدن است، برد کنترل در اینورتر یا VFD نیز وظیفه ایجاد هماهنگی و فرمان دادن به اجزای دستگاه را بر عهده دارد. ویژگی‌های یک برد کنترل خوب شامل عدم تولید نویز، استفاده از قطعات باکیفیت، ارسال سیگنال‌های بدون نویز و پالس برای کنترل ترانزیستورهای قدرت، اندازه‌گیری دقیق مقدار جریان نمونه‌برداری شده از خروجی برد قدرت و در پایان به کارگیری پد PCB با کیفیت مناسب است.

برد پاور یکی از اجزای اصلی اینورتر

5) برد پاور PAWER BOARD

آخرین قطعه از بخش کنترل یک اینورتر، برد پاور است. این بخش با هدف جداسازی نواحی ولتاژ بالا از نواحی ولتاژ پایین، دریافت سیگنال‌های ورودی و تبدیل آن‌ها، ارسال یک سیگنال مناسب به خروجی و هم‌چنین شناسایی کیفیت سیگنال‌های ورودی و خروجی نواحی کنترلی تولید شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. عدم تولید نویز، داشتن خروجی ثابت و بدون نوسان، به کارگیری قطعات مرغوب و با کیفیت بالا، عایق‌بندی مناسب، استفاده از فیوز قطع کننده به هنگام خرابی و هم‌چنین داشتن فن خنک‌کننده از جمله خصوصیات یک برد پاور خوب به شمار می‌رود.

6) بخش مدار اصلی

یکی از پیچیده‌ترین بخش‌های اینورتر، بخش مدار اصلی است که وظیفه تبدیل‌های سخت و مهم را بر عهده دارد. در واقع مدار اصلی به عنوان یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش‌های درایو، با همکاری اجزای داخلی خود، ولتاژ ورودی را دریافت و به ولتاژ DC تبدیل می‌کند و مجدد به ولتاژ AC مورد نیاز در خروجی تبدیل می‌نماید. مدار اصلی به دلیل اینکه بیشترین عملکرد دستگاه را بر عهده دارد، بیشتر در معرض خرابی قرار دارد و در صورت تعمیر نشدن می‌تواند آسیب‌های جدی به دستگاه وارد نماید. اجزای موجود در بخش مدار اصلی از قرار زیر هستند:

سوئیچ IGBT یکی از اجزای اصلی اینورتر

7) سوئیچ IGBT

هدف از استفاده سوئیچ IGBT در بخش مدار اصلی اینورتر، روشن و خاموش یا همان سوئیچ کردن الکترونیکی با سرعت بالا است. امکان تغییر فرکانس بالا در این قطعه، موجب شده تا به منظور تبدیل ولتاژ DC به AC با سرعت بالا، برای خروجی اینورتر به کار گرفته شود. IGBT در واقع یک ترانزیستور دو قطبی عایق شده است که توانایی تعویض منبع تغذیه در برنامه‌های پرقدرت مانند اینورتر را دارد و به همین دلیل در جریان‌ها و ولتاژهای بالا به کار می‌رود. ماژول های ترانزیستور دو قطبی بیشتر در اینورترهای سه فاز کاربرد دارند. به علاوه موارد کاربری مانند درایوهای فرکانس متغیر به منظور کنترل سرعت موتورهای AC، منابع تغذیه اضطراری، اینورترهای خورشیدی و … را شامل می‌شوند. در حالت کلی سوئیچ IGBT موظف است تا از ورود جریان به موتور جلوگیری کرده و جریان‌هایی شبه سینوسی با فرکانس‌های متغیر را تولید و آن‌ها را بر روی موتور خروجی اجرا کند.

8) خازن‌ های لینک DC

این بخش با کمک تعدادی خازن، سلف و مدار فیلتر پایین گذر تشکیل شده است که با هدف تصفیه جریان DC خروجی در یک مدار یک سوکننده پل، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تریستور یکی از اجزای اصلی اینورتر

9) تریستور

یکی دیگر از بخش‌های مدار در اجزای اصلی اینورتر، تریستور است. این بخش به عنوان کلید مورد استفاده قرار می‌گیرد اما هیچ حرکت مکانیکی نخواهد داشت و به همین علت دارای طول عمر طولانی‌تری است. این قطعه تنها می‌تواند جریان الکتریکی را از یک سمت هدایت کند. به طور کلی این قطعات در دو نوع تریستور دیسکی و تریستور SCR به بازار عرضه می‌شوند.

10) بخش منبع تغذیه

یکی دیگر از بخش‌های مهم اینورتر که مسئولیت تامین انرژی برای راه‌اندازی را بر عهده دارد، منبع تغذیه است. در این بخش با جداسازی ولتاژهای بالا از ولتاژهای پایین، سیگنال‌های ورودی دریافت و سیگنال‌های خروجی ارسال می‌شوند. اجزای اصلی سازنده بخش منبع تغذیه از قرار زیر هستند:

11) مبدل

وجود کانورتر یا مبدل در درایو موجب می‌شود تا برق ورودی سه فاز متناوب AC به منظور انتقال به بخش‌های دیگر به شکل DC از دستگاه خارج شود.

12) منبع تغذیه

این قطعه با کمک سیم‌پیچ اولیه به ترانسفورماتور متصل می‌شود. قرار گرفتن یک سوئیچ در مدار اینورتر تک فاز با سرعت تغییر بالا می‌تواند جریان را از دو مسیر مختلف در مدار ایجاد کند. این تغییر سرعت در سوئیچ باعث می‌شود تا جهت جریان در سیم‌پیچ اولیه با سرعت بالا در ترانسفورماتور تغییر کند و در نهایت جریان AC یا متغیر در سمت دیگر ترانسفورماتور تولید می‌شود.

13) عناصر جانبی

گرایش افراد به سمت استفاده از دستگاه‌های الکتریکی و مکانیزه موجب شده تا استفاده از اینورترها به مرور زمان افزایش چشمگیری داشته باشد. با این حساب، شرکت‌های تولیدکننده اینورتر یا درایوها علاوه بر بخش‌های اصلی موجود در هر دستگاه، قابلیت‌ها و وسایل جانبی دیگری را نیز در آن تعبیه می‌کنند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کارت شبکه یکی از اجزای اصلی اینورتر

14) کارت شبکه

کارت شبکه یا آپشن در اینورتر با هدف اضافه کردن یک ویژگی یا تقویت آن در درایو به عنوان یک عنصر جانبی و همچنین به عنوان اجزای اصلی اینورتر به کار برده می‌شود. کارت شبکه موجب افزایش کارایی اینورتر می‌شود. از جمله مزایای استفاده از این کارت، کاهش هزینه‌های مصرفی به دلیل سهولت در اضافه شدن یک ویژگی به اینورتر، کاهش هزینه‌های تعمیر و نگه‌داری  به دلیل سهولت جایگزین نمودن کارت آسیب‌دیده با کارت دیگر بدون صرف زمان و هم‌چنین افزایش انعطاف‌پذیری اینورتر را می‌توان نام برد.

15) کارت اینکدر

کارت اینکدر به منظور افزایش دقت در میزان کنترل سرعت و تعداد گشتاور بهتر سیستم در اینورتر استفاده می‌شود. این نوع کارت‌ها بیشتر در اینورترهای دارای حلقه بسته، به دلیل چندین برابر شدن دقت در کنترل سرعت و چرخش‌ها به کار گرفته می‌شوند. در حالت کلی سیستم‌های بسته به منظور کنترل بیشتر اینورتر بر روی موتور طراحی و نصب می‌شوند. میزان چرخش، سرعت، جابجایی و شتاب سیستم توسط کارت‌های اینکدر تعیین شده و با انتقال اطلاعات به اینورتر یا درایو سعی در افزایش بهبود عملکرد موتور را دارند.

16) کارت های ورودی و خروجی

بخش دیگری از اینورتر که بر روی برخی از دستگاه‌ها قابل‌نصب است، کارت‌های ورودی و خروجی است که در دو نوع دیجیتال و آنالوگ تولید می‌شوند. این کارت‌ها در انواع مختلف ورودی و خروجی دیجیتال و ورودی و خروجی آنالوگ در اینورتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فن خنک کننده یکی از اجزای اصلی اینورتر

17) فن خنک کننده

یکی دیگر از اجزای اصلی اینورتر که بیشتر در درایوهای جوشکاری قابلیت استفاده دارد، فن خنک‌کننده است. این قطعه وظیفه خنک کردن کل سیستم اینورتر را بر عهده دارد. تعداد بالای دور چرخش، مصرف انرژی پایین‌تر و تولید سر و صدای کمتر از جمله ویژگی‌های یک فن خنک کننده خوب به حساب می‌آیند.

18) فیلتر

فیلتر به منظور محدود کردن و کاهش نویزهای الکترومغناطیسی ایجادشده از طرف اینورتر بر روی دستگاه نصب می‌شود. این قطعه کمک می‌کند تا نویزها به شبکه برق ساختمانی یا مرکز صنعتی وارد نشوند. نصب فیلتر در نزدیک‌ترین مکان به ترمینال ورودی باید انجام شود.

هیت سینک یکی از اجزای اصلی اینورتر

19) هیت سینک

یکی از اجزای سازنده اینورتر که با هدف محافظت دستگاه در برابر حرارت استفاده می‌شود، هیت سینک است. این قطعه فلزی بیشتر از جنس آلومینیوم و مس بوده و در اندازه و ابعاد مختلف قابل تولید است. وجود رسانایی بالا به دلیل آلیاژ استفاده‌شده در ساختار، تولید در اندازه‌های مختلف مطابق با نوع دستگاه مورد نیاز کاربر و هم‌چنین طراحی ویژه متناسب با دستگاه مصرفی از جمله ویژگی‌های این قطعه است.

جمع بندی

اینورترها یا همان درایو تغییر فرکانس به عنوان بخش اصلی در یک سیستم برای به گردش درآوردن موتور و کنترل آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. اینورترها با نام‌های دیگری مانند درایو تغییر سرعت قابل تنظیم، درایو VFD، درایو AC، میکرو درایو و … در بازار شناخته می‌شوند. این بخش کمک می‌کند تا به سهولت سرعت موتور بر اساس نیاز مصرف‌کننده افزایش یا کاهش پیدا کند. اینورترها خود از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که هر بخش شامل قطعات و اجزای کوچک‌تری است. هر کدام از اجزای سازنده اینورتر وظیفه‌ای را بر عهده دارند و با کمک و همکاری یکدیگر می‌توانند گشتاور مورد نیاز را ایجاد کنند. در این مقاله به صورت مفصل به معرفی اجزای اصلی اینورتر پرداختیم تا بتوانید در صورت نیاز برای تعمیر و عیب یابی اقداماتی را انجام دهید.

سوالات متداول

اجزای اصلی یک اینورتر شامل چه بخش‌هایی است؟

هر اینورتر یا درایو از سه بخش کنترل، مدار اصلی و منبع تغذیه تشکیل شده است.

وجود عناصر جانبی چه تاثیری در روند کاری اینورتر دارند؟

در حالت کلی عناصر جانبی مانند کارت‌های ورودی و خروجی، کارت شبکه، کارت اینکدر و … به منظور اضافه شدن قابلیت‌هایی به اینورتر استفاده می‌شوند که هر کدام وظیفه خاصی را بر عهده دارند. اضافه نمودن این موارد موجب افزایش قیمت دستگاه نیز می‌شود. به عنوان مثال کارت اینکدر به منظور افزایش دقت در کنترل سرعت و تعداد دور اینورتر یا درایو به کار برده می‌شود.

آیا اینورترهای مختلف از اجزای داخلی متفاوتی تشکیل شده‌اند؟

همان‌طور که در مقاله معرفی اینورتر خواندید، این دستگاه‌ها تنها از نظر فیزیکی و میزان توان با یکدیگر متفاوت بوده و در نهایت تمامی اینورتر ها دارای اجزای یکسان و مشابه با یکدیگر هستند.

کدام یک از اجزای اینورترها قابلیت خرابی بیشتر دارد؟

مدار اصلی یا برد اصلی در اینورتر که مسئول تبدیل‌های سخت و مهم در دستگاه است دارای احتمال بالای خرابی است. پس باید در کمترین زمان تعویض شود؛ چون می‌تواند به دیگر بخش‌های دستگاه آسیب وارد نماید.

عناصر جانبی قابلیت نصب بر روی تمامی اینورترها را دارند؟

پاسخ به این سوال منفی است. زیرا استفاده از عناصر جانبی تنها آپشن‌هایی هستند که می‌توان برخی از آن‌ها را بر روی اینورترهای متفاوت نصب کرد. به عنوان مثال اینورتر جوشکاری دارای عناصر جانبی مانند فن خنک‌کننده، فیلتر و هینک سینک است که در اینورترهای دیگر کارایی نخواهند داشت.

کاربرد اینورتر

اینورتر یا درایو فرکانس متغیر، برای راه اندازی و کنترل دور موتور در بخش های مختلف صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. مانند:

  • انواع پمپ های صنعتی و ساختمانی
  • سیستم های آب رسانی بوستر پمپ
  • فن های صنعتی مثل فن کوره، فن گلخانه، فن تهویه، فن کولینگ تاور، فن تونل و غیره
  • بلوئر
  • آسانسور
  • اسپیندل موتور در دستگاه های CNC چوب و فرزکاری
  • ماشین آلات خم و برش
  • ماشین آلات جوشکاری
  • انواع جرثقیل های سقفی و تاور کرین های سنگین
  • نوار نقاله
  • دستگاهای اکسترودر
  • انواع ماشین آلات صنایع چاپ
  • ماشین آلات بسته بندی
  • انواع ماشین آلات صنایع تزریق پلاستیک
  • پارکینگ های طبقاتی
  • انتقال انرژی به روش HVDC
  • درایوهای الکتریکی وسیله نقلیه
  • استفاده در پنل های خورشیدی
  • منبع تغذیه
  • منابع برق اضطراری
  • گرمکن القایی

انتقال انرژی به روش HVDC

در انتقال به روش HVDC (انتقال مقدار زیادی انرژی در مسافت های زیاد و با تلفات کم)، ابتدا برق AC به برق DC با ولتاژ بالا تبدیل کرده و سپس بوسیله اینورتر برق DCرا به AC با فرکانس بالاتر تبدیل می کنند.

درایوهای الکتریکی وسیله نقلیه

در حال حاضر از اینورتر جهت کنترل قدرت کشش موتور در برخی وسایل نقلیه برقی مانند قطار برقی و همچنین برخی از خودروهای الکتریکی و هیبریدی مانند تویوتا Prius استفاده می شود. به طور خاص پیشرفت های مختلف انجام شده در تکنولوژی اینورترها به خاطر کاربرد آنها در وسایل نقلیه برقی است. در وسایل نقلیه مجهز به ترمز احیا کننده، اینورتر همچنین انرژی خود را از موتور (که در اینجا به عنوان یک ژنراتور عمل می کند) گرفته و آن را در باتری ها ذخیره می کند.

استفاده در پنل های خورشیدی

پنل های خورشیدی دارای خروجی DC هستند که با استفاده از اینورترها این توان تبدیل به AC می شود.

استفاده از اینورتر در پنل های خورشیدی

منبع تغذیه

اینورتر برق DC را از منابعی مانند باطری، پانل های خورشیدی و سلول های سوختی به برق AC تبدیل می کند. برق خروجی را می توان به هر ولتاژی که لازم باشد تبدیل کرد.میکرو اینورترها مستقیما جریان را از پانل های خورشیدی به جریان متناوب تبدیل می کند.

منابع برق اضطراری

استفاده از باتری و اینورتر به عنوان منبع تغذیه اضطراری (یو پی اس) جهت تامین برق AC زمانی که برق اصلی در دسترس نیست. وقتی که برق اصلی مجددا برقرار شد، از یکسو کننده برای شارژ کردن باتری ها استفاده می شود.

گرمکن القایی

از اینورتر ها برای بالا بردن فرکانس برق اصلی جهت استفاده در گرمکن القائى استفاده می شود. برای اینکار ابتدا برق اصلی با به DC تبدیل کرده و سپس بوسیله اینورتر برق DC را به AC با فرکانس بالاتر تبدیل می کنند.

اینورتر چگونه مصرف برق را کاهش می دهد؟
  1. اینورتر به صورت هوشمند میزان بار وارده به موتور را تشخیص داده و متناسب با همان بار، به موتور جریان می دهد و این جریان در بسیاری از مواقع از جریان نامی موتور کمتر است. بنابراین موتور به میزان مصرف از شبکه جریان می کشد و نهایتا کاهش هزینه مصرف برق را خواهیم داشت.
  2. معمولا ادراه برق، مصرف کننده را به دلیل مصرف بار راکتیو از شبکه برق سراسری جریمه می کند، که این موضوع عموما با نصب بانک خازنی در کارخانجات مرتفع می شود. از آنجا که موتورهای القایی یکی از مصرف کنندگان اصلی بار راکتیو هستند، می توان با استفاده از اینورتر ها این مشکل را برطرف نمود. اینورترها در درون خود دارای بانک خازنی هستند و بنابراین مصرف بار راکتیو موتور را جبران می کنند و موتور در نهایت فقط مصرف کننده بار اکتیو از شبکه برق خواهد بود، لذا شامل جریمه نمی شود و نیاز به نصب بانک خازنی خارجی نخواهد داشت.
  3. به دلیل آنکه موتور یک بار راکتیو روی شبکه دارد چنانچه از درایو برای راه اندازی و کنترل موتور استفاده گردد، چون درایو دارای یک بانک خازنی می باشد این بار راکتیو را جبران می نماید و تنها بار اکتیو را از شبکه برق مصرف می نماید، بنابراین جریان مصرفی بسیار کاهش می یابد.
  4. در بسیاری از کاربردها انرژی زیادی برای راه اندازی لازم است. موتور انتخاب شده را با توان بالاتری انتخاب می کنند بنابراین میزان جریان زیادتری هم در حین کار از شبکه استفاده می کند. چنانجه از اینورتر استفاده شود، اینورتر به صورت کاملا اتوماتیک این جریان را در حین راه اندازی به مقدار لازم افزایش و در حین کار به مقدار لازم کاهش می دهد، بنابراین به طور کلی هزینه برق مصرفی کاهش چشم گیری خواهد داشت.
  5. در بسیاری از کاربردها به هنگام راه اندازی، موتور جریان بسیار بالایی از شبکه می کشد و موجب کاهش ولتاژ شبکه و ایجاد صدماتی به تاسیسات برق رسانی و سایر دستگاه ها می گردد، این جریان به ۶ برابر جریان نامی موتور می رسد که بسیار نامطلوب می باشد، چنانچه از اینورتر استفاده شود این اضافه جریان بسیار اندک خواهد شد (حداکثر 0.2 برابر). به عنوان مثال اگر یک موتور با جریان نامی ۱۰ آمپر کار کند، در هنگام راه اندازی این جریان به ۶۰ آمپر می رسد و در صورت استفاده از اینورتر این جریان حداکثر به ۱۲ آمپر می رسد، کاهش جریان موتور به صورت اتوماتیک در هنگامی که بار موتور کم می شود. این قابلیت به غیر از کاهش هزینه برق مصرفی موجب افزایش طول عمر مفید موتور خواهد شد.
  6. امکان استفاده از برق تکفاز ۲۲۰ ولت به جای سه فاز ۳۸۰ ولت برای راه اندازی موتور سه فاز حداکثر با توان 4 کیلووات به این معنا که می توان با برق خانگی یک موتور سه فاز را کاملا به صورت عادی راه اندازی نمود.
  7. در پمپ ها و فن ها میزان دبی با سرعت موتور متناسب است، اما توان مصرفی با مکعب سرعت تناسب دارد. مثلاً اگر دور موتور به میزان ۵۰% کاهش یابد آنگاه توان مصرفی لازم ۱۲.۵% خواهد بود و این به مفهوم ۸۷.۵% صرفه جویی در انرژی است.

اینورتر یا درایو تک فاز به سه فاز چیست؟

اینورتر یا درایو صنعتی قابلیت راه اندازی الکتروموتورهای سه فاز با برق تک فاز را دارا می باشند، که از جمله مهمترین مزیت های اینورتر یا درایو های صنعتی می باشد. اینورتر و درایوهای تک فاز به سه فاز مناسب کارگاه ها و مکان هایی هستند که بنا به دلایلی دسترسی به برق سه فاز را ندارند.

مزایای اینورتر و درایو تک فاز به سه فاز

  • قابلیت راه اندازی موتور سه فاز تا 4 کیلو وات (البته این توانایی در برندهای مختلف درایو متفاوت می باشد).
  • قابلیت چپ گرد و راست گرد کردن الکتروموتور
  • کاهش ضربه های مکانیکی هنگام استارت اولیه
  • جلوگیری از جریان کشی اولیه الکتروموتور
  • کاهش صدا و نویز خروجی الکتروموتور (این مزیت مناسب مصرف کنندگان پمپ های خانگی می باشد که همواره از صدای الکتروپمپ ها شکایت دارند).

بیشترین استفاده درایوهای تک فاز به سه فاز برای کاربری پمپ های خانگی هست زیرا اکثر منازل به برق سه فاز دسترسی ندارند، به این دلیل بهترین گزینه برای کنترل دور الکتروپمپ و نصب سنسورها جهت سطح سنجی میزان آب رسیده به طبقات مختلف استفاده از درایو تک فاز به سه فاز می باشد.

در زمان خرید اینورتر تک فاز به سه فاز به چه نکاتی باید توجه نمود؟
  • قبل از هر چیز باید به این موضوع توجه کرد که ورودی اینورتر تکفاز به سه فاز، ولتاژ تکفاز 220 ولت بوده و خروجی آن 3 فاز 220 ولت می باشد. بعضا به اشتباه تصور می کنند که می توان از این مدل اینورتر خروجی 3 فاز 380 ولت دریافت کرد که اشتباه است، لذا پلاک الکتروموتور سه فاز قبل از خرید اینورتر باید مورد بررسی قرار بگیرد. سربندی موتور حتما باید مثلث 220 ولت باشد.
  • حتما باید سربندی الکتروموتور روی حالت 220 ولت مثلث قرار بگیرد و اینکه الکتروموتور این قابلیت را داشته باشد.
  • پلاک الکتروموتور که اینورتر می خواهد روی آن نصب شود حتما باید خوانده شود و مورد بررسی قرار بگیرد.
  • برق مجموعه ایی که اینورتر تکفاز به سه فاز می خواهد در آن قرار بگیرد از جهت بررسی آمپر جریان حتما بازدید شود.

در عکس زیر یک نمونه پلاک موتور 3 فاز که دارای سربندی مثلث 220 ولت می باشد، نشان داده شده است:

پلاک الکتروموتور

اجزای درایو فرکانس متغیر و نحوه عملکرد آن

تصویر زیر، یک نمونه بلوک دیاگرام از درایو فرکانس متغیر یا همان درایو کنترل دور موتور می باشد. اجزای تشکیل دهنده درایو بطور کلی در این شکل نشان داده شده است.

اجزای درایو فرکانس متغیر

همانطور که در تصویر مشاهده می کنید، اینورتر ها دارای سه جز اصلی می باشند.

  • بخش مبدل یا کانورتر: برق ورودی 3 فاز متناوب به این بخش از درایو وارد شده و تبدیل به شکل موج DC می شود.
  • صافی خازنی یا باس DC: شکل موج DC تولید شده وارد این بخش شده و ریپل های آن حذف می شود و تبدیل به یک موج DC تقریبا صاف می شود.
  • بخش اینورتر: در این قسمت با استفاده از مدارات سوئیچینگ فرکانس بالا و تکنیک PWM، برق DC تبدیل به یک شکل موج سینوسی مربعی می شود.

در ادامه جزئیات نحوه عملکرد یک درایو فرکانس متغیر از لحظه ورود برق AC سه فاز، توضیح داده می شود:

مدار داخلی اینورتر

  • عملکرد مبدل AC به DC

اولین طبقه از درایو فرکانس متغیر یا VFD یا درایو AC، مبدل یا Converter است. مبدل از 6 عدد دیود تشکیل شده که این دیودها اجازه عبور جریان را فقط از یک جهت می دهند. به طور مثال هرگاه ولتاژ فاز A مثبت تر از ولتاژ فاز های B و C شود، دیود فاز A باز شده و اجازه عبور جریان را می دهد. هنگامی که ولتاژ فاز B مثبت تر از A شود، دیود فاز آن باز شده و دیود فاز A بسته می شود. همین امر برای سه دیودی که سمت منفی باس DC هستند نیز صادق است. بنابراین با باز و بسته شدن هر دیود 6 پالس جریان دریافت می کنیم. به اینورترهایی که به این روش کار می کنند اینورترهای 6 پالسه گفته می شود و متداول ترین نوع اینورترها هستند.

  • عملکرد باس DC

همانطور که در تصویر مشاهده می شود، خروجی DC دارای ریپل های AC می باشد. با افزودن یک خازن روی باس DC می توانیم ریپل AC ایجاد شده در ولتاژ را حذف کنیم. این خازن ریپل AC را جذب کرده و ولتاژ DC صاف ایجاد می کند. برای درایوهایی که ولتاژ ورودی موثر (RMS) آنها 480 ولت می باشد، ریپل AC در باس DC معمولا کمتر از 3 ولت است بنابراین ولتاژ باس DC تقریبا 650 ولت می شود. البته ولتاژ واقعی به عواملی مانند سطح ولتاژ خط AC تغذیه درایو، سطح عدم تعادل ولتاژ در سیستم قدرت، بار موتور، امپدانس سیستم قدرت و یا هرگونه فیلتر یا راکتور درایو بستگی دارد.

  • عملکرد اینورتر یا مبدل DC به AC

در این بخش ولتاژ DC تولید شده در درایو با استفاده از تکنولوژی PWM، به شکل موج سینوسی مربعی با ولتاژ و فرکانس دلخواه و مناسب فرآیند تولید می شود. سه روش برای تولید این موج وجود دارد. استفاده از ترانزیستور،MOSFET و یا استفاده از IGBT. هر کدام از این تجهیزات با سوئیچینگ بسیار سریع تولید شکل موج را انجام می دهند که IGBT سریعترین سوئیچینگ را دارد و اینورترهایی که برای این بخش از عملکرد خود از IGBT استفاده می کنند، بهترین عملکرد را نسبت به مدل های دیگر دارند.IGBT ها در کمتر از 400 نانوثانیه روشن و کمتر از 500 نانوثانیه خاموش می شوند و این یعنی کمتر از یک چشم به هم زدن.

در حالت ترانزیستوری 3 جفت ترانزیستور وجود دارد که در هر نیم موج 12 بار ON و OFF می کند تا یک خروجی 3 فاز بسازد. یکی از جفت ترانزیستورها به باس مثبت DC و یکی به باس منفی DC متصل می شود تا شکل موج کامل ساخته شود. فرکانس خروجی معمولا 0 تا 20 هرتز است که بعضی اینورترها خروجی تا 400 هرتز را نیز ساپورت می کنند.

  • موج PWM چیست؟

PWM سرنام عبارت Pulse Width Modulation می باشد به معنی مدولاسیون پهنای باند است.

موج PWM

تکنیک مدولاسیون پهنای پالس یا PWM، روشی است که در آن با تغییر زمان روشن/خاموش شدن پالس، برای ایجاد سیگنال آنالوگ متغیر، عرض پالس خروجی را تغییر می دهند.

همانطور که در شکل فوق می بینید فرکانس حامل یا Carrier Frequency (موج مثلثی آبی رنگ)، فرکانس سوئیچینگIGBT های اینورتر است که معمولا از 2 تا 16 کیلوهرتز می باشد.

فرکانس مرجع یا Reference Frequency (موج سینوسی قرمز رنگ)، از ولتاژ ورودی درایو نمونه برداری می کند تا در خروجی درایو شکل موج سینوسی داشته باشیم که معمولا از 0 تا 5 ولت می باشد.

در نهایت درایو با مقایسه فرکانس مرجع و فرکانس حامل، پالس خروجی (سیاه رنگ) ایجاد می شود.

در اینورتر از IGBT ها برای تولید فرکانس های مختلف استفاده می کنیم مطابق شکل زیر:

IGBT اینورتر

روش های کنترلی درایو فرکانس متغیر (ِVFD)

روش های کنترلی درایو فرکانس متغیر

انتخاب روش کنترلی مناسب برای راه اندازی الکترو موتورهای القایی باعث می شود موتور گشتاور، راندمان و بازدهی بالایی داشته باشد و در عین حال کمترین خرابی و استهلاک را داشته باشد.

بطور کلی 3 مد کنترلی اصلی برای درایوها تعریف می شود، که با استفاده از آن کار کنترل ولتاژ، دور و گشتاور موتور را انجام می دهند.

  1. مد کنترلی V/F (ولتاژ/فرکانس)
  2. کنترل برداری حلقه باز یا SVC (Sensor less Vector Control)
  3. کنترل برداری حلقه بسته (Close Loop Vector)

همه روش های فوق از مدولاسیون پهنای باند PWM استفاده می کنند.

مد کنترلی ولتاژ/فرکانس

این روش ساده ترین روش کنترل الکتروموتور ها است و همه درایوها این مد کنترلی را پشتیبانی می کنند. در این روش از نسبت بین ولتاژ و فرکانس برای ایجاد شار جهت تامین گشتاور موتور استفاده می شود.

در این روش با کاهش فرکانس از مقدار نامی (معمولا 50 هرتز)، ولتاژ نیز متناسب با آن کاهش پیدا می کند. در مد کنترلری V/F، اندازه زاویه کنترل نمی شود و این موضوع باعث می شود موتور در سرعت های کم ناپایدار عمل کند.

در تصویر زیر چندین الگو از منحنی V/F نشان داده شده است.

منحنی V/F

در اینورترها یک سری الگوی V/F از پیش تعیین شده وجود دارد که اپراتور می تواند بر اساس کاربری که دارد یکی از الگوهای موجود را انتخاب کند و در سطح پیشرفته تر خودش یک الگوی جدید برای درایو تعریف کند. درایو فقط می تواند یک الگوی V/F را اجرا کند.

منحنی V/F تعیین می کند چه ولتاژی بر اساس فرکانس تعریف شده به موتور وارد شود. همانطور که در شکل فوق مشاهده می شود یک الگو با فرکانس دلخواه توسط کاربر انتخاب می شود و هر کدام از الگوها سرعت و گشتاور مشخصی را برای موتور ایجاد می کنند. در این روش ولتاژ و فرکانس با یک شیب ثابت به مقدار تنظیم شده می رسند و کنترلی روی گشتاور موتور نداریم.

این روش بهترین گزینه برای کنترل بارهایی است که گشتاور متغیر دارند مثل پمپ و فن. بکارگیری الگوی V/F برای آنها بهترین انتخاب است و از بروز خطا در درایو جلوگیری می کند و راندمان موتور را افزایش می دهد.

کاربرد مد کنترلی V/F

  1. در کاربردهای فرکانس بالا که نیاز به گشتاور راه اندازی بالایی ندارند مثل ماشین آلات رسیندگی و اسپیندل موتور ها
  2. از بین 3 مد کنترلی نامبرده، این روش تنها روشی است که اجازه می دهد چند موتور همزمان از طریق یک VFD کنترل شوند، به شرطی که روشن و یا متوقف شدن موتورها همزمان باشد و از یک رفرنس سرعت پیروی کنند. اما در وکتور کنترل این امکان وجود ندارد.

محدودیت های مد کنترلی :V/F

  1. هیج فیدبکی از چرخش شفت موتور نداریم.
  2. گشتاور راه اندازی موتور به 150 درصد گشتاور نامی موتور در فرکانس 3 هرتز محدود می شود. اگر چه این گشتاور راه اندازی پایین می تواند یک نقطه ضعف در این روش باشد. اما برای بسیاری از کاربردهای گشتاور متغیر کافی است. در واقع، در هر کاربرد گشتاور متغیر مانند فن و پمپ، از روش کنترل V/F استفاده می شود.
  3. معمولا دقت تنظیم سرعت 2 تا 3 درصد حداکثر فرکانس نامی است، پس برای کاربردهایی با کنترل دقیق مناسب نیست.
  4. در این روش نسبت ولتاژ به فرکانس همیشه حفظ می شود. مثلا اگر ولتاژ 380 ولت باشد و فرکانس 50 هرتز، درصورتیکه فرکانس را به 25 هرتز کاهش دهیم، ولتاژ نیز به همین نسبت کم می شود و به 190 ولت کاهش پیدا می کند. برای فرکانس های زیر 5 هرتز، ولتاژ بسیار کم می شود و در نتیجه گشتاور مناسبی برای بار تامین نشده و موتور زیر بار می ماند. در چنین مواقعی براحتی می توان شفت موتور را با دست متوقف کرد.

در درایوهای جدید بلوک جبرانگر لغزش وجود دارد. این بلوک با تغییر بار، فرکانس مرجع را تغییر می دهد لذا سرعت موتور متناسب با بار تنظیم می شود و کنترل بار بهبود پیدا می کند.

مد کنترل برداری حلقه باز (SVC (Sensor less Vector Control

در این روش، جریان مغناطیسی یا همان جریان تولید شده شار توسط ولتاژ اعمالی، اندازه گیری شده و ولتاژ خروجی بر این اساس تنظیم می شود. در روش قبلی ولتاژ بر اساس فرکانس مرجع تنظیم می شد.

در این مد کنترلی، به جای استفاده از درایو به عنوان تولید کننده ولتاژ و فرکانس در یک ست پوینت خاص، سعی می کنیم شار و گشتاور موتور را مستقیما کنترل کرده و آن کنترل را بطور مداوم مورد بازبینی قرار دهیم تا به نقطه تنظیم مورد نظر برسیم.

همانطور که از نام این مد کنترلی (Sensor less) مشخص است در این روش هیچ سنسور خارجی و یا انکودری بر روی شفت موتور نصب نیست و مستقیما فیدبکی از دور موتور نداریم. درون اینورتر ترانس های اندازه گیری جریان (CT) وجود دارد و فیدبک جریانی موتور به این روش خوانده می شود. بنابراین اینورتر با توجه به بلوگ دیاگرام های موجود در سیستم خود و فیدبک جریانی گشتاور و شار مورد نیاز موتور را حدس زده و تامین می کند.

در واقع جریان وارد شده به اینورتر به دو بردار تقسیم می شود که یکی از این جریان ها معرف جریان مولد میدان مغناطیسی (شار) بوده و دیگری میزان گشتاور را تعیین می کند. با استفاده از این دو بردار، اینورتر، مقدار ولتاژ اعمالی به موتور را مشخص می کند. یعنی در این روش بر خلاف روش V/F ولتاژ ثابت در یک فرکانس مشخص روی اینورتر قرار نمی گیرد، بلکه ولتاژ اعمالی در حال تغییر می باشد (جهت جبران کاهش گشتاور ).

با استفاده از این روش می توان برای گشتاور محدودیت اعمال نمود تا از اعمال گشتاور مخرب که باعث آسیب دیدن موتور و یا ماشین می شود، جلوگیری نمود. پس در این روش محاسبات برداری بوده و برخلاف روش قبل که اسکالر بود و فقط مقدار مهم است، در اینجا موقعیت، زاویه و مقدار مهم است. همچنین در این روش الکتروموتور امکان تولید 200 درصد گشتاور نامی خود را در فرکانس 0.3 هرتز دارد.

در مقایسه با مد V/F گشتاور راه اندازی بالاتر و کنترل دقیق تر سرعت در حدود 0.2 درصد حداکثر فرکانس نامی است و سرعت های بسیار کم در 0.1 هرتز را بدون کاهش گشتاور دارد.

نکته مهم در استفاده از مد کنترلی SVC

برای دستیابی به عملکرد بهینه موتور، در این روش درایو حتما باید Auto-Tuning انجام شود، تا پارامترهای موتور جهت انجام محاسبات و اندازه گیری های کنترلی بدست آید. پارامترهایی مثل مقاومت روتور، مقاومت استاتور، جریان بی باری، اندوکتانس مغناطیس شوندگی و غیره.

کاربرد مد کنترلی SVC

کاربری های سنگین و دارای گشتاور راه اندازی بالا که حرکت پیوسته و بدون لرزش موتور مد نظر است و در عین حال بحث موقعیت و کنترل پوزیشن مطرح نیست.

محدودیت مد کنترلی SVC

در این روش به دلیل اینکه نیاز است برای محاسبات برداری گشتاور و شار از جریان موتور فیدبک گرفته شود لذا امکان اتصال یک اینورتر به چندین موتور بصورت همزمان وجود ندارد و در حالت RUN فقط یک موتور می تواند به اینورتر وصل باشد.

مد کنترل برداری حلقه بسته (Close Loop Vector Control)

این روش همانند مد کنترلی حلقه باز است با این تفاوت که از انکودر استفاده شده و فیدبک از موقعیت و سرعت شفت موتور در دسترس است.

در این حالت و با استفاده از انکودر تا 200 درصد گشتاور نامی در سرعت 0 در دسترس خواهد بود و در صورت پشتیبانی درایو از پوزیشن کنترل می توانیم مانند درایوهای سرو کنترل موقعیت داشته باشیم. در این حالت می توان مثل سروو موتور، در سرعت 0، مد SERVO ON را اجرا کرد و شفت موتور را قفل نگه داشت.

کاربرد مد کنترل برداری حلقه بسته

  1. از قابلیت نگه داشتن شفت در فرکانس صفر (قفل شفت)، می توان در جرثقیل ها، بالابرها و آسانسورها استفاده کرد.
  2. می توان از این مد برای سنکرون کردن چند موتور با دقت بالا استفاده کرد.
  3. در مد کنترل برداری حلقه بسته، امکان کنترل مستقیم گشتاور و انجام کارهایی مثل Tension Control در صنایع ریسندگی و دستگاه های وایندر، صنایع چاپ و بسته بندی و صنایع تولید کاغذ و وایندرهای کاغذ استفاده کرد.
  4. فیدبک انکودر امکان پاسخگویی به سرعت بیش از 50 هرتز را دارد و دارای بالاترین دامنه کنترل سرعت 1:1500 است یعنی در فرکانس 0.033 هرتز می تواند کار کند.

مزایای استفاده از اینورتر نسبت به روش راه اندازی مستقیم
  1. کاهش انرژی مصرفی و لذا کاهش هزینه برق، کاهش جریان راه اندازی و در نتیجه طولانی شدن عمر موتور، امکان تغییر سرعت موتور، امکان تغییر جهت حرکت موتور، داشتن حفاظت در برابر اضافه بار، امکان کار موتور در شرایطی که ولتاژ ورودی متغیر است، امکان کنترل از راه دور، ایجاد سرعت بیشتر از سرعت نامی موتور، برنامه ریزی کردن حرکت.
  2. کاهش اختلالات در شبکه برق
  3. کاهش ضربه های مکانیکی
  4. طولانی شدن عمر مفید موتور
  5. امکان افزایش سرعت موتور تا 20 درصد سرعت نامی
  6. امکان کنترل سرعت و گشتاور موتور به صورت دقیق و کامل
  7. امکان تغییر جهت حرکت موتور
  8. امکان تغییر زمان صعود و نزول ACC & DCC از 0.1 تا 6000 ثانیه
  9. امکان کنترل نحوه استوپ شدن موتور
  10. امکان داشتن اضافه بار (در حد توان موتور)
  11. راه اندازی نرم موتور بدون هیچگونه ضربه به قسمتهای مکانیکی مثل کوپلینگها، گیربکسها، تسمه ها، زنجیرها و غیره و در نتیجه افزایش طول عمر مفید موتور و سایر قسمتهای مکانیکی را به دنبال خواهد داشت.
  12. حفاظت موتور در برابر اضافه بار؛ در این حالت چنانچه بار موتور از مقدار معمول مجاز بیشتر شود، اینورتر موتور را خاموش می نماید و به کاربر پیام اضافه بار نشان می دهد.
  13. جلوگیری از گرم کردن و در نهایت سوختن موتور در کابرد هایی که موتور به طور مداوم چپگرد و راستگرد و یا خاموش می شود.
  14. در بسیاری از کاربردها به هنگام راه اندازی ،‌موتور جریان بسیار بالایی از شبکه می کشد و موجب کاهش ولتاژ شبکه و ایجاد صدماتی به تاسیسات برق رسانی و سایر دستگاهها می گردد. این جریان به 8 برابر جریان نامی موتور می رسد که بسیار نا مطلوب می باشد.

چنانچه از اینورتر استفاده شود این اضافه جریان بسیار اندک خواهد شد (حداکثر 0.2 برابر) به عنوان مثال اگر یک موتور با جریان نامی 10 آمپر کار کند در هنگام راه اندازی این جریان به 80 آمپر می رسد و در صورت استفاده از اینورتر این جریان حداکثر به 12 آمپر می رسد.

 

مقایسه انواع روش های راه اندازی الکتروموتور سه فاز

روش های راه اندازی الکتروموتور سه فاز
مورد مستقیم ستاره مثلث اینورتر سافت استارت
لغزش تسمه ها و خوردگی بیرینگها بلی بلی (متوسط) خیر خیر
جریان راه اندازی بالا بلی خیر خیر خیر
خوردگی و شکستگی دنده گیربکسها بلی بلی (راه اندازی زیر بار) خیر خیر
آسیب به محصول یا مواد در حین توقف بلی بلی خیر خیر
ضربه چکشی در سیستم لوله کشی در حین توقف بلی بلی بهترین راه حل محدود
ضربه به سیستم انتقال نیرو بلی بلی خیر خیر

نتیجه: استفاده از اینورتر بهترین روش برای راه اندازی و کنترل دور موتور های سه فاز است.

انواع اینورتر از لحاظ ولتاژ ورودی و خروجی

اینورتر ورودی تک فاز، خروجی تک فاز

اینورتر ورودی تک فاز، خروجی تک فاز

اینورتر ورودی تک فاز، خروجی سه فاز 220 ولت

اینورتر ورودی تک فاز، خروجی سه فاز 220 ولت

اینورتر سه فاز ورودی، خروجی سه فاز 380 ولت

اینورتر سه فاز ورودی، خروجی سه فاز 380 ولت

توجه: 99 درصد نیاز و استفاده صنعت کنترل دور موتور های سه فاز است، به این علت اینکه موتور های تک فاز در کیلووات های یکسان گرانتر از موتور های سه فاز هستند و علاوه بر نداشتن صرفه اقتصادی دارای معایبی هم هستند.

به همین دلیل عملا اینورتر های خروجی تک فاز خیلی کمتر و محدود تر موجود می شوند و مورد استفاده قرار نمی گیرند.

بررسی مشخصات اینورتر تک به سه

پلاک اینورتر تک فاز به سه فاز

پلاک اینورتر تک فاز به سه فاز

همانطور که زیر تصویر پلاک مشخص است، ورودی این اینورتر به صورت سه فاز 220 ولت و خروجی آن هم سه فاز 220 ولت است. استاندارد سه فاز 220 ولت در کشورهای اروپایی و یک سری کشورهای آسیایی وجود دارد، یعنی اختلاف پتانسیل خطی بین فاز ها 220 ولت است. اما این استاندارد در ایران وجود ندارد و بین فاز و نول در شبکه برق ایران 220 ولت اختلاف پتانسیل داریم. اختلاف پتانسیل سه فاز ایران 380 ولت است.

بنابراین زمانی که روی پلاک اینورتر یا دستگاهی ذکر شده سه فاز 220 ولت، در ایران باید با برق تک فاز راه اندازی شود.

توجه: در اینورتر های تک فاز به سه فاز برای راه اندازی دستگاه با برق تک فاز کافیست به پایه های R&S یا S&T یا R&T فاز و نول را متصل کنیم.

پایه های اینورتر

  • پایه های R,S,T: برق ورودی
  • پایه های U,V,W: اتصال به موتور
  • پایه های B1, B2, VDC+-: اتصال مقاومت و خط DC اینورتر

از اینورتر تک به سه برای راه اندازی موتور های آسنکرون سه فاز با پلاک 380/220 استفاده می کنیم.

توجه داشته باشید که برای راه اندازی موتور 380/220 با اینورتر تک به سه، سربندی موتور باید در حالت مثلث قرار گیرد. در غیر این صورت موتور به درستی و با نیرو کامل راه اندازی نمی شود.

اما برای راه اندازی این گونه موتور ها با برق مستقیم سربندی باید روی حالت ستاره قرار گیرد. در غیر این صورت موتور آسیب جدی می بیند.

بررسی مشخصات اینورتر سه به سه

پلاک اینورتر سه به سه

پلاک اینورتر سه به سه

از اینورتر سه به سه برای راه اندازی موتور های آسنکرون سه فاز با پلاک 660/380 استفاده می کنیم. توجه داشته باشید که برای راه اندازی موتور 660/380 با اینورتر، برای اینکه موتور با ماکزیمم توان خود کار کند باید سربندی موتور باید در حالت مثلث قرار گیرد. ولی اگر سربندی را روی حالت ستاره ببندید هم آسیبی به موتور وارد نمی شود بلکه موتور با یک سوم قدرت قبلی کار می کند. نکته بالا برای راه اندازی این گونه موتور ها با برق مستقیم هم صدق می کند.

نتیجه گیری مهم: موتور با پلاک 660/380 را به هیچ وجه نمی توان با اینورتر تک فاز به سه فاز راه اندازی کرد.

نکات مهم در انتخاب و خرید درایو فرکانس متغیر

قبل از بررسی و جستجو و انتخاب درایو های فرکانس متغیر، بهتر است اطلاعات اولیه ای از موتور داشته باشید. که این اطلاعات در پلاک هر موتور وجود دارد و باید هنگام انتخاب درایو VFD در نظر بگیرید.

  • توان خروجی (کیلووات یا اسب بخار): اولین معیاری که باید به آن توجه کنیم همخوانی توان درایو و موتور است، اگرچه دانستن جریان مصرفی FLA موتور مهمترین عامل انتخاب است، اما توان مصرفی موتور هم امکان جستجوی درایو متناسب با بار و کاربرد آن را به ما می دهد.
  • آمپر بار کامل (FLA): مهمترین و قابل اطمینان ترین روش برای انتخاب اینورتر، در نظر گرفتن جریان مصرفی ماکزیمم یا Full Load Amps موتور است. استفاده از FLA موتور به جای توان خروجی موتور روش مناسبی برای انتخاب VFD است. FLA موتور را با جریان نامی درایو مقایسه کنید و درایو را با جریان کمی بالاتر از جریان موتور انتخاب کنید. این موضوع برای بارهای گشتاور ثابت و بارهایی که به سختی راه اندازی می شود مهم است.
  • ولتاژ: ولتاژ موتور و ولتاژ درایو باید با ولتاژ محل کار شما مطابقت داشته باشد. برای ولتاژ سه فاز در ایران 380 ولت تا 690 ولت است. برای درایو های ورودی تک فاز باید به چند نکته توجه کرد، در موتور با توان 3 اسب و کمتر از درایو با ولتاژ ورودی تک فاز 230 ولت و جریان کمتر از 10 آمپر استفاده می کنیم و در توان های بالاتر از 3 اسب از درایو های سه فاز استفاده می کنیم. یک قاعده کلی برای محاسبه جریان در درایو تک فاز FLA استفاده از درایو با جریان نامی دو برابر جریان FLA موتور است. به عنوان مثال: اگر موتور شما یک موتور با توان 10 اسب و جریان بار کامل، 28 آمپر است، درایو باید با FLA یا جریان نامی، 56 آمپر و توان 20 اسب انتخاب شود.
  • سرعت و فرکانس: قانون کلی این است که نباید موتور در سرعتی کمتر از 20% حداکثر سرعت مجاز و همچنین بیشتر از 20% سرعت مجاز کار کند. زیرا این عمل باعث گرم شدن موتور و آسیب دیدن به موتور می شود.
  • نوع بار (گشتاور متغیر یا ثابت)
  • دامنه سرعت
  • مد کنترلی
  • ابعاد و اندازه

چرا از درایو فرکانس متغیر یا VFD استفاده می کنیم؟
  1. صرفه جویی مصرف انرژی و صرفه جویی در هزینه برق

در یک کاربری که نیاز به کار در سرعت کامل موتور نیست، می توان با کنترل دور موتور توسط یک درایو هزینه ها را کاهش داد. درایوهای VFD این امکان را به شما می دهند که سرعت موتور و تجهیزات متصل به آن را با میزان بار آن مطابقت داد. با توجه به آنکه الکتروموتور ها بیش از 60 درصد انرژی مصرفی در صنعت را برعهده دارند، نصب درایوها می تواند تا 70 درصد از مصرف انرژی بکاهد.

  1. افزایش تولید با کنترل دقیق فرآیند

با کارکرد موتور در موثرترین سرعت برای کاربردهای مورد نیاز شما، اشتباهات کمتری رخ می دهد و میزان تولیدات افزایش می یابد بنابراین درآمد شرکت شما بیشتر می شود. با نصب در کانوایر ها و تسمه ها شوک ناگهانی هنگام راه اندازی حذف می شود.

  1. افزایش طول عمر تجهیزات و کاهش نیاز به تعمیر و نگهداری

به دلیل کنترل بهینه VFD ها روی فرکانس و ولتاژ موتور، حفاظت بیشتری از موتور به هنگام اضافه بار، اضافه ولتاژ و یا کم بودن ولتاژ و غیره را انجام می دهند. در هنگام راه اندازی موتور با VFD، موتور در معرض شوک قرار نمی گیرد و راه اندازی نرم می شود و تسمه ها و جعبه دنده ها دچار فرسایش نمی شوند.

تجهیزات جانبی اینورتر

تجهیزات جانبی اینورتر

جهت رعایت استاندارهای بین المللی و بهره وری بهتر از اینورترها، اینورترها باید به صورت استاندارد نصب شوند و در صورت نیاز باید از لوازم جانبی آن هم استفاده کرد، که شامل موارد زیر می باشد:

  • چوک ورودی
  • چوک خروجی
  • فیلتر ورودی
  • فیلتر خروجی
  • مقاومت ترمز
  • یونیت یا چاپر ترمز

چوک ورودی

چوک یا راکتور ورودی در اینورتر (Line Reactor)، یکی از ملزومات جانبی درایو فرکانس متغیر VFD است.

چوک ها از یک بوبین سیم پیچی شده تشکیل شده اند که با عبور جریان از آن یک میدان مغناطیسی را بوجود می آورند. این میدان مغناطیسی افزایش جریان را محدود می کند، بنابراین هارمونیک ها را کاهش می دهد و از درایو در برابر امواج بلند و هارمونی های THDI و THDV محافظت می کند. نصب و انتخاب درست چوک می تواند سطح هارمونیک را 30 تا 50 درصد کاهش دهد.

دو نوع چوک ورودی (راکتور ورودی) در درایوهای فرکانس متغیر (VFD) استفاده می شود:

  • راکتورهای AC: هنگامی که یک چوک AC (راکتور AC) بین سیستم قدرت (برق ورودی) و درایو قرار می گیرد، به عنوان چوک ورودی AC شناخته می شود.
  • راکتورهای DC: هنگامی که یک چوک DC به DC Link درایو فرکانس متغیر جا داده شود، به عنوان چوک ورودی DC شناخته می شود. نصب چوک DC در اینورترهای بالای 15 کیلووات اجباری است.

از آنجایی که هر دو چوک ورودی AC و DC هارمونیک ها را کاهش می دهند، بهتر است از هر دو نوع استفاده کرد. با توجه به محل قرارگیری چوک های ورودی AC، از درایو فرکانس متغیر VFD حفاظت کاملی دارند.

چوک ورودی اینورتر

مزایای استفاده از چوک ورودی

  • جلوگیری از بوجود آمدن لغزش اضافه ولتاژ
  • بالا بردن قابلیت اطمینان
  • افزایش طول عمر درایو
  • بهبود دادن توان کل درایو
  • کاهش لغزش آزار دهنده

کاربرهای چوک AC

  • پمپ های نفت و گاز
  • میدان های آبیاری
  • تصفیه آب
  • HVAC
  • صنایع فولاد
  • خمیر / کاغذ
  • براده برداری
  • اکسترودر ها

چوک خروجی اینورتر

چوک یا راکتور خروجی اینورتر (Load Reactor) نامیده می شوند.بین خروجی درایو و موتور قرار می گیرند.

اینورتر و موتور با چوک ورودی و چوک خروجی

اینورتر و موتور با چوک ورودی و چوک خروجی

مزایای استفاده از چوک خروجی

  • کاهش دمای موتور
  • کاهش نویز و سر و صدای موتور
  • حفاظت از اینورتر در برابر اتصال کوتاه
  • در مواقعی که فاصله اینورتر و موتور طولانی است که باعث صدمه دیدن موتور می شود، از چوک خروجی استفاده می کنیم.
  • افزایش بازدهی موتور
  • افزایش طول عمر موتور
  • کاهش جریان نشتی
  • افزایش عمر عایق موتور

فیلتر EMC ورودی

فیلترهای ورودی EMC، انتقال نویز الکترومغناطیسی بین درایو و برق ورودی را کاهش می دهند. در مواردی که سطح فیلترینگ بالاتری نیاز باشد، می توان فیلتر EMC خارجی را به درایو با فیلتر یا بدون فیلتر داخلی اضافه کرد.

فیلتر EMC خروجی

این نوع فیلتر ها در خروجی درایوها برای افزایش طول عمر موتورها و محافظت از آنها در برابر خرابی عایق و ولتاژ برگشتی به موتور استفاده می شود. از این فیلترهای خروجی باید در کاربردهایی که فاصله بین موتور و درایو زیاد بوده و طول کابل بیشتر از 30 متر است، استفاده شود.

مقاومت ترمز

مقاومتی که به مدار واسط DC متصل می شود تا انرژی الکتریکی که از سمت موتور به اینورتر برای ترمز دینامیکی برگردانده شده را مصرف کند، مقاومت این انرژی موتور را جذب کرده و به صورت گرما تلف می کند و نهایتا باعث توقف موتور می شوند. به این مقاومت، مقاومت ترمز دینامیکی گفته می شود.

انواع مقاومت ترمز شامل موارد زیر است:

  • مقاومت ترمز سرامیکی

مقاومت ترمز سرامیکی اینورتر

  • مقاومت ترمز آلومینیومی

مقاومت ترمز آلومینیومی

مقدار اهم و توان مقاومت ترمز در منوال یا دفترچه راهنمای هر اینورتر وجود دارد، اما نکته قابل توجه این است که در توان های بالا اینورتر ها یونیت ترمز داخلی ندارند و علاوه بر مقاومت ترمز، یونیت ترمز هم باید تهیه شود.

کاربرد مقاومت ترمز

  • تاور کرین
  • جرثقیل
  • پله برقی
  • سانتریفیوژ
  • فن
  • نوار نقاله

و تجهیزاتی که نیاز به توقف و تغییر جهت گردش سریع دارند.